Dünyanın ilk kara delik fotoğrafına Çin'in katkısı

Çinli bilim insanlarının da aralarında bulunduğu farklı ülkelerden bir grup araştırmacının ortak çalışmasıyla şimdiye kadar çekilen ilk kara delik fotoğrafı dünyanın 6 şehrinde eş zamanlı düzenlenen basın toplantılarında paylaşıldı.

Avrupa Birliği destekli Olay Ufku Teleskobu (EHT) projesi kapsamında sekiz teleskobun bir ağ yardımıyla birbirine bağlanması sonucu Messier 87 (M87) galaksisinde bulunduğu belirtilen kara deliğin görüntüsü alındı. Bilim insanları fotoğrafın Albert Einstein'ın Genel Görelilik Kuramı (Genel İzafiyet Teorisi) destekler nitelikte olduğunu ifade etti.

Shanghai, Taibei, Washington, San Diego, Brüksel ve Tokyo'da eşzamanlı olarak düzenlenen basın toplantılarında insanlık tarihinin ilk kara delik fotoğrafının çekildiği duyuruldu. Basın toplantısı Beijing saatiyle dün 21.00'de gerçekleştirildi.

Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Shanghai Astronomik Gözlemevi'nde araştırmacı Lu Rusen, fotoğrafı alınan kara deliğin dünyaya 55 milyon ışık yılı mesafedeki M87 (Messier 87) galaksisinde yer aldığını kaydetti. Galaksi merkezi Sagittarius A'da bulunan kara deliğin kütlesinin Güneş'ten 6,5 milyar kez daha büyük olduğuna işaret eden Lu Rusen, sözlerine şöyle devam etti:

"Fotoğrafa baktığımızda öncelikle kara deliğin gölgesini görüyoruz, ışıklı bölgeler ve merkezi karanlık. Çevresinde yuvarlağa çok yakın bir şekil bulunuyor. En belirgin tarafı ise kara deliğin güneyinin parlak ve kuzeyinin karanlık olması."

Kara deliklerin var olduğu ilk olarak Albert Einstein'ın Genel Görelilik Kuramı bağlamında öne sürüldü. Kara delik, devasa çekim alanı nedeniyle çevresindeki her türlü madde ve ışığı yutuyor. Bu etki alanı kara deliğin ufku olarak adlandırılıyor. Einstein'in Genel İzafiyet Teorisi'ne göre kara deliğin merkezinde cisimleri yutmasıyla oluşan ufku insan gözü bir gölge şeklinde algılıyor. Kara deliğin etrafında ise yutulan gök cisimlerinden saçılan ışınlar, hale oluşturuyor. Diğer bir deyişle, şimdiye kadar çekilen ilk kara delik fotoğrafında gözlemlenenler Einstein'ın Genel Görelilik Kuramı'nı doğrular nitelikte.

Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Shanghai Astronomik Gölemevi Başkan Yardımcısı Yuan Feng, Genel Görelilik Kuramı temelinde kara deliklerin çekim gücünü sağlayan gaz tabakasının dinamik yapısının hesaplanabileceğini belirtti. Yuan Feng, konuya ilişkin şöyle konuştu:

"Teleskoplardan aldığımız görüntü ile tahminlerimiz doğrultusundaki görüntüyü kıyasladık ve ikisinin de birbirine uyduğunu gördük. Dolayısıyla Albert Einstein'ın Genel Görelilik Kuramı'nın doğruluğunu kanıtlamış olduk."

EHT projesi çerçevesinde dünya üzerinde bulunan 8 teleskobun bir ağ yardımıyla birbirlerine bağlanmasıyla çözünürlük oranı 20 yay saniyeye ulaşan bir radyo teleskobu oluşturuldu. Bu çalışmaya 20 ülkeden 60 kurum ve 200'den fazla kişi katkı sağladı.

Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Shanghai Astronomik Gözlemevi Başkanı Shen Zhiqiang, Çinli bilim insanlarının EHT projesine teleskopların gözlemlenmesi, verilerin toplanması ve sonuçların analizi gibi bakımlardan katkılar sağladığını dile getirdi. Çinli uzmanların 2016 yılında katıldığı EHT projesinin 2017'de resmen başlatıldığını belirten Shen Zhiqiang, Çinli bilim insanlarının ilgili verilerin toplanmasına yardımcı olmaları için Hawaii ve İspanya'daki rasathanelere gönderildiğini sözlerine ekledi.