Uygur Makamı: Nesilden nesile bir miras

"Makam", dünya çapında yaygın bir kültürdür. Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nden Fas'a kadar, toplam 19 ülke ve bölgede yaşayan 400 milyon insan bu kültürden etkilendi. Xinjiang ise, bu bölgelerin en doğusunda bulunuyor. Uygur Makamı, müzik, edebiyat, dans, drama dahil çeşitli sanat biçimlerini birleştirerek, Uygur halkının renkli yaşamını ortaya seriyor. 1989 yılında kurulan Xinjiang Tiyatrosu Makam Sanatı Topluluğu, Çin'de Uygur Makamı sanatıyla ilgili verileri toplayan, araştıran, aktaran ve sahneye koyan tek profesyonel sanat grubu.

Qiao Siming-Xinjiang Tiyatrosu

Makam sanatı, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan önce sistematik bir şekilde aktarılmıyordu. Çin hükümeti 1951 yılında Merkez Konservatuvar Müzik Bölümü sanatçılarını Xinjiang'a gönderdi. Sanatçılar makam sanatını kurtarmak amacıyla ilgili verileri geliştirdi ve toparladı. Makam Sanatı Topluluğu işte, bu sanatı profesyonel gösteriler yoluyla aktarmak amacıyla kuruldu. Uygur Makamı 2005'te, UNESCO tarafından "sözlü ve maddi olmayan kültürel miraslar" listesine alındı. Osman Emet gibi Makam sanatçılarının yoğun çalışmalarıyla, Çin'de yaşayan Uygurlara ait bu sanat insanlığın ortak bir kültürel hazinesi haline geldi.

Osman Emet-Makam sanatçısı

Uygur Makamı bugüne kadar 170'ten fazla ülkede sahnelendi. Ben bu ülkelerden yaklaşık 70'inde sahneye çıktım, mesela Birleşik Arap Emirlikleri veya İran ve benzeri… Orta Doğu'daki bazı ülkeler de kendi makam sanatlarına sahip. Ama Uygur Makamı diğer makamlardan çok farklı olarak, Uygurlara özgü özellikleri taşıyor. Uygur Makamı gösterileri, sergilendiği ülkelerdeki izleyicilerden büyük beğeni kazanıyor.

Makam sanatının, dünya mirası olarak insanların somut adımlarıyla nesillerce korunması ve aktarılması gerekiyor.

Adile Nurmehmet-Makam Dans Grubu'nun şefi

10 yıldan uzun süredir Makam Sanatı Topluluğu'nda çalışıyorum. Uygur olmayan sanatçılar dahil etrafımdaki birçok arkadaşım Makam performansımı izledikten sonra bu melodiyi ve gösteriyi beğeniyor. Sık sık onlarla görüşüyorum ve onlara Makam sanatını anlatıyorum.

Makam sanatının mirasçılarının sayısı eskiden 7-8 iken, bugün yüzlere yükseltildi. Makam sanatını öğrenen ve icra eden sanatçı sayısı da artıyor. Makam sanatının gelişmesinin arkasında Çin hükümetinin geleneksel etnik azınlık sanatların korunması ve aktarılmasına verdiği büyük önem ve bunun için harcadığı yoğun çabalar yer alıyor.