Haber Analiz: Yabancı Yatırım Yasası, Çin'in yeni tur dışa açılmasına eskortluk ediyor

Airbus Şirketi'nin Asya kıtasındaki tek inovasyon merkezi, kısa süre önce Çin'in Shenzhen kentinde resmen hizmete girdi. Geçen yıl dünya genelinde sınır ötesi yatırımlarda yüzde 19'luk düşüşe karşın, Çin'in çektiği yabancı yatırımlar yüzde 3 oranında arttı. Bu artış eğiliminin 2019 yılının başlarında da sürdüğü görülüyor. Çin Ticaret Bakanlığı'ndan edinilen son bilgilere göre, bu yılın ocak ayında Çin'in fiilen değerlendirdiği yabancı yatırım yüzde 4,8 büyüdü. ABD ve Hollanda'nın Çin'deki yatırımları sırasıyla yüzde 124,6 ve 95,6 oranlarında arttı.

Küresel ekonomik canlanmanın yavaşladığı bu dönemde Çin, yüksek kaliteli kalkınmayı gerçekleştirmek için dışa açılmayı yeni turda bir seviye daha genişleterek bir an bile durmuyor. Bu yönde atılan en belirgin adım ise Çin Ulusal Halk Meclisi'nin 2900'ü aşkın delegesinin Beijing'de incelemekte olduğu Yabancı Yatırım Yasa Taslağı. Çin, bu yasa ile daha çok yabancı sermaye çekmeyi, yabancı yatırımcıların haklarını korumayı ve onlara elverişli bir ticari ortam oluşturmayı amaçlıyor. Böylece yasanın Çin'in yeni tur dışa açılmasına koruma aracı vazifesi görmesi hedefleniyor.

Reform ve dışa açılmanın başlangıcında, Çin sırasıyla Çin-Yabancı Ortak Sermayeli Şirketler Yasası, Yabancı İşletme Yasası ve Çin-Yabancı Ortaklığında İşletme Yasası çıkarılarak yabancı işletmelere hukuki güvence sağlandı. Geçen 40 yıl içinde bu yasalara göre Çin'de açılan yabancı işletme sayısı 950 bine ulaştı. Fiilen değerlendirilen yatırım ise 2 trilyon ABD Doları'nı aştı. Bu yasalar, Çin ekonomisinin sürdürülebilir kalkınmasında, dış ticaretin genişlemesinde, endüstriyel yapının standartlaştırılmasında, istihdamın artırılmasında ve piyasanın sağlıklı hale getirilmesinde büyük rol oynadı.

Çin lideri Xi Jinping, geçtiğimiz 40 yılda Çin ekonomisinin dışa açılma koşuluyla hızla büyüdüğünü belirterek, önümüzdeki dönemde ekonominin hızlı büyüme modelinden kaliteli büyüme modeline geçmesi için daha dışa açık bir ortamın gerektiğini vurguladı. Beş yıl önce Çin, sosyal kalkınmanın her alanında reformu derinleştirmek maksadıyla dışa açık ekonomi sistemini ve yabancı işlerle ilgili hukuk sistemini iyileştirme, yerli ve yabancı sermaye kanunlarını birleştirme gibi bir dizi tedbir almaya başladı. 2018 yılında ise ülkenin en yüksek yetki organı olan Çin Ulusal Halk Meclisi (ÇUHM), Yabancı Yatırım Yasası'nı yıllık yasama çalışmalarıyla alakalı plana dâhil ederek Çin'in çektiği yatırımları düzenleyecek en temel yasa haline getirmeyi kararlaştırdı.

Dünyanın ikinci büyük ekonomisi, en büyük mal ticareti ülkesi ve ikinci büyük hizmet ticareti ülkesi olan Çin şeffaf, kendi somut durumuna ve uluslararası kurallara uygun, yerli ve yabancı yatırımcılara aynı statüyü veren Yabancı Yatırım Yasa Taslağı'nı hazırladı. Çin hükümeti, araştırma kuruluşları, ulusal meclisin önerileri, internet kullanıcılarının fikirleri ile Çin'deki yabancı ticaret odaları ve yabancı firmaların taleplerini bir araya getiren yasa taslağı, prosedür gereği ÇUHM Daimi Komitesi tarafından iki kere gözden geçirildikten sonra 13. ÇUHM 2. Toplantısı'na sunuldu.

Genel kurallar, yabancı sermayenin teşviki, korunması ve yönetimi, hukuki sorumluluklar, ek kurallar olmak üzere 6 bölüm ve 41 maddeden oluşan yasa taslağı, hem dış dünyanın endişelerine yanıt verdi, hem de Çin'in dışa açıklığını ve özgüvenini gösterdi.

Yasa tasarısına göre, yabancı yatırımcıya Çinli yatırımcılarla eşit muamele gösterme ve negatif listeyi yönetim sistemleri uygulanacaktır. Adil rekabet bakımından yerli işletmelerin gelişmesini destekleyen politikalar, yabancı sermayeli işletmeler için de geçerlidir. Yabancı işletmeler; hükümet ihalelerine katılabilir, hisse senetleri ve diğer menkul kıymetleri piyasaya sunabilir ve farklı yöntemlerle finansman sağlayabilir. Diğer yandan Çin hükümetinin yetkilileri idari araçlarla zorla teknoloji transferi yapamaz.

Ayrıca yasa taslağında belirtildiği üzere, yabancı yatırım politikalarının şeffaflığı ve yönetim hizmetinin kalitesi artırılacak, mülkiyet hakkının korunması güçlendirilecek, yerel hükümetler politika taahhütlerini yerine getirecek.

Analistlere göre Yabancı Yatırım Yasası'nın amacı, yabancı yatırımların Çin'e girişi, teşviki, korunması ve yönetimi için temel sistem çerçevesi ve kurallarının belirlenmesidir. Yabancı sermayeli şirketlerle yerli şirketlere eşit davranılması kaydıyla yabancı iş adamlarının gelecekte Çin'de karşı karşıya kalabilecekleri herhangi bir sorun, ilgili yasalar ışığında adil ve şeffaf şekilde çözülebilecek.

Yabancı Yatırım Yasa Taslağı'nda, ülkenin güvenliğine halel getirebilme ihtimaline karşı yabancı yatırımlara yönelik güvenlik ve soruşturma sisteminin kurulacağına dair bir madde de yer alıyor. Söz konusu madde Çin'in egemenliğine ve uluslararası kurullara uygundur. ABD ile AB'de söz konusu sistemin benzeri eskiden beri kullanılıyor, hatta son yıllarda bu uygulama daha da sıkılaştırıldı, yani Çin'in de bu yönde bir adım atması kimseyi şaşırtacak bir durum değil.

ÇKP Merkez Komitesi 19. Ulusal Kongresi'nde Çin'de kayıtlı tüm işletmelere eşit muamelede bulunulması önerilmişti. Şimdi de başkent Beijing'de devam eden Çin Ulusal Halk Meclisi'ne sunulan Yabancı Yatırım Yasa Taslağı'nın onaylanması ve yabancı yatırımlara ilişkin önceki üç yasanın yerine geçmesi bekleniyor. Bu, Çin'in kurallı ve sistemli olarak dışa açılmaya büyük önem verdiğinin bir göstergesi.

Bu yıl küresel ekonomik belirsizliğin sürekli arttığı arka planda Çin siyasi ve sosyal açılardan istikrarlıdır, büyük ve güçlü bir piyasaya sahiptir ve dünyanın en kapsamlı sanayi zincirini elinde bulundurmaktadır. Mecliste incelenmekte olan Yabancı Yatırım Yasa Taslağı, yabancı yatırımcılara Çin'in bu istikrarlı ve geniş kalkınma yolunda daha hızlı ilerleme fırsatı veriyor, Çin'in yeni kalite odaklı kalkınma turunda dışa açılmayı genişletmesine eskortluk ediyor.