Haber Analiz: "Kanada 'siyasi kaçırma'ya öncülük ediyor"

Lü Xiaohong-CRI Haber Merkezi

Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Le Yucheng, Cumartesi günü Kanada'nın Çin Büyükelçisi John McCallum'u bakanlığa çağırarak, Çin'in teknoloji devi Huawei'nin Mali İşler Direktörü (CFO) Meng Wanzhou'nun gözaltına alınmasını şiddetli şekilde protesto ettiklerini belirtti.

Le Yucheng, Kanada'nın Meng Wanzhou'yu, ABD'nin talebi üzerine Vancouver Havalimanı'nda transfer yaparken gözaltına alarak, Çin vatandaşlarının yasal haklarını ciddi şekilde ihlal ettiğine vurgu yaptı. Le, hukuk, mantık ve dostluk ilişkilerini hiçe sayan bu girişimi son derece çirkin bir eylem olarak nitelendirdi. Kanada'dan Meng Wangzhou'yu derhal serbest bırakıp, yasal hak ve çıkarlarını güvence altına almasını istediklerini, yoksa olayın ciddi sonuçlar doğuracağını vurgulayan Le, aksi takdirde Kanada'nın söz konusu durumun bütün sorumluluğunu üstlenmek zorunda kalacağını ifade etti.

Bu "siyasi kaçırma" olayında, Kanada'nın öncü rol oynaması birçok insanı şaşırttı.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau, birkaç ay önce yaptığı konuşmada, ABD'nin ulusal güvenlik gerekçesiyle Kanada'nın çelik-alüminyum ürünlerine ek gümrük vergisi uygulamasına tepki göstermiş ve "Biz Kanadalılar kibar ve anlayışlıyız, ancak kimse bize herhangi bir şey dikte edemez." diyerek ABD'nin söz konusu eylemine karşı önlemler almıştı.

Kanada bu eylem karşısında hem Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) şikayette bulunmuştu, hem de ABD'den ithal edilen 12 milyar 600 milyon ABD doları değerindeki ürünlere 1 Temmuz itibarıyla yüzde 25'lik gümrük vergisi uygulamaya başlamıştı.

Ne var ki, "herhangi biri tarafından kontrol edilmeyi" reddeden Kanada, son günlerde hiç hoş olmayan bir adım attı.

Kanada'nın başkenti Ottawa'da yaşayan Alex Duhaney isimli bir okuyucu, ülkenin en büyük gazetesi "The Globe and Mail"e yazdığı mektupta, "Hükümetimizin yabancı bir işletmenin üst düzey yetkilisini kaçırma girişiminden büyük hicap duydum. Bu utanç verici eylem Kanada yönetimini rezil ettiği gibi, yurtdışında ticaret yapan Kanadalıları da riskli bir duruma düşürüyor." ifadesini kullandı.

Bazı Batılı ülkeler son yıllarda Huawei'nin adını karartmak için büyük çaba harcayarak, şirkete casusluk faaliyetleri yürütme ve bilgi güvenliği alanındaki büyük bir gizli risk olma gibi ithamlarda bulunuyor.

Gel gelelim, Kanada ise diğer Batılı ülkelerden farklı olarak, Çin'in bilim ve teknoloji devinin ülkedeki önemli projelerde yer alması konusunda bir engel yaratmamıştı.

Kanada'da belli başlı GSM operatörleri Huawei'nin haberleşme tesislerini kullanıyor. Kanadalı şirketler BCE ve Telus da, Huawei ile 5G ağını geliştirme konusunda işbirliği içerisindeler. Bunun yanı sıra, Kanada'daki bazı enstitüler de Huawei ile ortaklık ilişkisi kurdu.

Kanada yönetimi, kendi ticaret piyasasını genişletmek için son aylarda Çin'le temasları yoğunlaştırarak, ikili serbest ticaret anlaşmasına ilişkin görüşmeleri aktif bir şekilde ilerletiyor.

ABD ve Meksika'yla yeni ticaret anlaşması "NAFTA 2.0"ya vardıktan sonra, ABD'nin yeni anlaşmada Çin'e yönelik "zehirli hap" hükümlerine medya geniş yer vermişti. Bunun üzerine, Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland Çinli mevkidaşı Wang Yi'yi telefonla arayarak, ülkesinin diğer ülkelerle serbest ticaret anlaşmasına ilişkin görüşmeleri kendi kararıyla ilerleteceğini söylemişti.

Öte yandan, Çin-Kanada Ekonomik ve Finansal Stratejik Diyaloğu'nun ilk turu da geçen ay Beijing'de yapılmıştı. Kanada yönetiminin açıklamasında, "Taraflar, Kanada ile Çin arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin derinleştirilmesi ve genişletilmesi yönündeki taahhüdü yineledi." ifadelerine yer verilmişti.

Tüm bu çabalar sonucunda kurulan işbirliği, Meng Wanzhou'nun gözaltına alınmasıyla bir çıkmaza girdi.

Kanada Alberta Üniversitesi Çin Enstitüsü Başkanı Gordon Houlden, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, "Bu olay bizim için kötü bir haber." dedi. Houlden, Kanada hükümetinin Huawei'nin ülkede 5G teknolojisi inşasına katılmasına izin verme olasılığının şimdi çok düşük olduğunu, çünkü ABD'nin buna engel olacağını, diğer yandan da Kanada'nın Çin ile bazı alanlarda serbest ticaret anlaşması sağlama hedefini gerçekleştirme ihtimalinin bir hayli düşük olduğunu söyledi.

Kanadalı internet kullanıcıları da, ucuz ve kaliteli 5G planlarının boşa gideceğini üzülerek ifade ediyor. Bazı kullanıcılar, mahkemeye ve siyasilere "Meng Wanzhou'nun ABD'ye iadesini reddetme" çağrısında bulunuyor.

Sonuç olarak, siyasilerin ortaya attığı suçların tek amacı, diğer ülkeler, şirketler ve bireyler arasındaki ticareti engellemek. Kanada hükümetinin ve yargı kuruluşlarının, bu siyasi kaçırma girişiminin kurbanı olmamasını umuyoruz.