Haber Analiz-Çin-Filipinler ilişkilerinde yeniden gökkuşağı

  2018-11-21 11:13:10  cri

Xu Qinduo- CRI Haber Merkezi

Çin'den Filipinlere 13 yıl sonra ilk kez cumhurbaşkanlığı düzeyinde ziyaret gerçekleştiriliyor. Yani, Çin-Filipinler ilişkilerinde yıllarca süren rüzgar ve yağmurun ardından yeni bir ivme yaratıldı.

Filipinler ziyaretinde bulunan Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, dün Filipinler Cumhurbaşkanı Rodrigo Duterte ile bir araya geldi. İki liderin ortak kararıyla ilişkiler kapsamlı stratejik işbirliği düzeyine taşındı.

Çin ve Filipinler, 2005 yılında barışa ve kalkınmaya dayalı stratejik işbirliği kurma kararı almıştı. Fakat bölge dışından bazı ülkelerin başlattıkları Güney Çin Denizi anlaşmazlığının etkisiyle, özellikle eski Filipinler yönetiminin Güney Çin Denizi sorunuyla ilgili tek taraflı olarak tahkime başvurması nedeniyle, ikili ilişkilerde değişiklikler yaşandı ve iki ülkenin stratejik işbirliği ilişkisi kurma çabaları da heba oldu.

Filipinler, Rodrigo Duterte'nin 2016'da cumhurbaşkanlığı görevine başlamasından sonra bağımsız bir dış politika uygulamaya başladı. Böylece Çin ve Filipinler, Güney Çin Denizi sorununu çözmek için yeniden diyalog masasına oturdu. Daha sonra Xi Jinping ve Duterte arasında altı defa görüşme gerçekleşti. İki liderin önderliğinde ikili ilişkilerde yeni bir sayfa açıldı.

Filipinler, altyapı tesisleri inşasını hızlandırmakla ulusal ekonomik büyümeyi ilerleten bir kalkınma stratejisi uyguluyor. Söz konusu strateji, 75 altyapı inşası projesinden oluşuyor. Çin, Filipinlerin bu stratejisine büyük destek veriyor; yatırım, kredi sağlama ve diğer yöntemlerle projelerin yaklaşık yarısına katılıyor. Duterte'nin iki yıl önce Beijing'e yaptığı ziyaret sırasında iki ülke arasında 24 milyar dolar tutarında işbirliği anlaşması imzalandı. Bu anlaşmada altyapı inşasına ağırlık veriliyor.

Bununla birlikte iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerde de geçen iki yılda büyük ilerlemeler kadyedildi. Çin, Filipinlerin en büyük ticaret ortağı, en büyük ihracat piyasası, en büyük ithalat ülkesi konumunda. Ayrıca, Filipinlere en çok tursit gönderen ikinci ülke. İki ülke arasındaki ticaret hacmi, 2017'de ilk defa 50 milyar doları aştı. Çin'in Filipinler'e yaptığı doğrudan yatırım ise, 2017'de önceki yıla göre yüzde 67 artarak, 53 milyon doları aştı. Bu sayı, bu yılın ilk sekiz ayında 180 milyon dolara ulaştı.

Ekonomi alanının yanı sıra iki ülke arasında güvenlik ve kültür alanında da işbirliği yoğunlaşıyor.

Öte yandan, dikkat çeken bir diğer konu da, iki liderin tanıklığıyla Çin ile Filipinler arasında dün imzalanan ikili işbirliği belgeleri. İki ülke arasında dünkü temaslarda, Kuşak ve Yol inşasının ortaklaşa ilerletilmesine ve petrogaz geliştirme işbirliğine ilişkin mutabakat muhtırası dahil birçok ikili işbirliği belgesi imzalandı.

Filipinler yönetiminden geçen yılın Temmuz ayında yapılan açıklamada, 1986'daki Filipinler ve Çin anlaşmazlığı bir kenara bırakılarak, Güney Çin Denizi'ni ortaklaşa geliştirme kararı alındığı vurgulanmıştı. Çin ve Filipinler'in doğal kaynakları ortaklaşa geliştirmek için iki ülkenin liderlerinin önderliğinde uygun yolu bulacağına inanıldığı ifade edilmişti. Bu açıklamaya kısa süre sonra Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi'den de olumlu yanıt gelmişti. Wang Yi, tarafların bir an önce iki ülke halklarına yarar getirecek kararlar vermesini temenni ettiklerini dile getirmişti.

Wang Yi geçen Ekim ayında verdiği demeçte, anlaşmazlığın bir kenara bırakılarak, Güney Çin Denizi'nin ortaklaşa geliştirilmesinin Çin'in 32 yıl önce Filipinler'e sunduğu bir öneri olduğunu tekrar hatırlattı. Wang Yi, bu hedefin gerçekleştirilmesinin Filipinlerin enerji sıkıntısının giderilmesine yardımcı olacağı gibi, iki ülke arasındaki anlaşmazlığı da uygun şekilde çözeceğine ve Güney Çin Denizi'ndeki diğer ülkelerle benzer işbirliği çalışmaları yürütülmesine örnek oluşturacağına dikkat çekti.

Şu an iki ülke, 32 yıl önce ortaya koyulan öneriyi ortaklaşa bir şekilde ve adım adım eyleme dönüştürüyor. Aynı Xi Jinping'in konuşmasında işaret ettiği gibi; Çin ve Filipinler, Güney Çin Denizi'nde geniş ortak çıkarlara sahip. İki ülke, anlaşmazlıkları dostça istişare yoluyla kontrol ederek denizdeki somut işbirliğini geliştirmeli. Böylece bölgede barış ve istikrarın korunması ve halklara mutluluk getirilmesi için daha büyük katkılar yapmalı.

Rodrigo Duterte de yaptığı konuşmada, Çin cumhurbaşkanının 13 yıl aradan sonra Filipinler'i ziyaret etmesinin ikili ilişkilerde kilometretaşı niteliği taşıdığını, ikili ortaklık ve işbirliğinde de yeni bir sayfa açtığını kaydetti. Bölgedeki ülkelerin Güney Çin Denizi'ndeki barış ve istikrarı ortaklaşa korumasına destek verdiklerini vurgulayan Duterte, Çin'le BM gibi çok taraflı çerçevede koordinasyonu güçlendirmeye hazır olduklarını söyledi.

Bu bağlamda Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in Filipinler ziyareti, iki taraf arasındaki karşılıklı güveni arttırırken, ikili ilişkilerin gelişimine güç kattı. Çin ile ASEAN ülkeleriyle deniz üzerindeki somut işbirliğinin geliştirilmesine de örnek oluşturdu.