Li Chun: Baharın başlangıcı, doğanın uyanışı

Çin'de Li Chun sezonu dün kutlandı. Çin Ay Takvimi'ne göre bu ay bayram ve festivallerle dolu bir ay, örneğin bu ay 8 Şubat gününde, küçük yıl anlamındaki Xiao Nian kutlanacak. En büyük bayram ise 16 Şubat'ta kutlanacak olan Bahar Bayramı.

Geleneksel ay takviminin ilk sezonu

"Li", başlamak; "Chun" ise bahar anlamındadır. Li Chun, baharın başlangıcı anlamına gelir. Çinlilerin atalarının geliştirdiği 24 sezonun en başında yer alan Li Chun, eski zamanlarda önemli bayramlardan biriydi. Çin'de daha 3 bin yıl önce "baharı karşılama" törenleri düzenleniyordu. "Li Chun" sezonunu Han etnik grubunun yanı sıra, bazı azınlık etnik gruplar da kutluyor.

Çin topraklarını ilk kez birleştiren Qin hanedanından beri, "Li Chun" bahar mevsiminin başlangıcı olarak görülüyor.

Li Chun, yılın 24 sezonundan biri olarak, bir astronomik terim de sayılır; ancak tabiatta, insanların kalbinde "Li Chun", ılımlılık, kuşların şarkısı, çiçeklerin mis kokusu, büyüme ve ekim demektir.

Li Chun sezonunun şu özelliklere sahip olduğu savunuluyor: İlk 5 günde doğu rüzgarı ılık hava getirir, ikinci 5 günde yer altındaki böcekler uyanmaya başlar, üçüncü 5 günde nehirlerde buzlar erir ve balıklar su yüzeyine çıkıp yüzer.

Li Chun'a gelince insanlar, gündüzlerin uzadığını ve havanın iyice ısındığını açıkça hisseder. Hava sıcaklığı, güneş ve yağış miktarında bu zaman diliminden itibaren değişiklik olur, artış görülür, tarım ürünlerinin büyümesi hızlanır. Kolza ve buğday, suya büyük ihtiyaç duyar, bu nedenle zamanında gübre verilmelidir.

Çin'de bir atasözü vardır: "Li Chun'a yağış gelir, insan erken kalkar geç uyur". Buna göre, insanlar erken kalkıp bahar ekimi yapmalıdır.

Li Chun sezonuna girilmesine rağmen, Çin genelinde hava yine de soğuktur.

Karşılama gelenekleri

"Li Chun" sezonunda anma etkinlikleri düzenleme geleneği, en azından 3 bin yıl önceye dayanıyor. O dönemde tapılan Jumang veya Mang Tanrısı, tarım işlerinden sorumlu "Bahar Tanrısı" olarak biliniyor.

Tarihi kayıtlara göre, Zhou hanedanı döneminde Li Chun'u karşılamak için şöyle bir tören yapılırmış: Li Chun gününden 3 gün önce, imparator oruç tutup etsiz yemek yer; Li Chun gününde imparator bizzat yöneticilere başkanlık ederek, başkentin doğu yönünde 4 kilometre dışında karşılama töreni yapar, bereket diler. Jumang'ın doğu tarafında oturduğuna inanılması nedeniyle, baharı karşılama töreni doğu tarafında yapılır. Daha sonraki hanedanlarda baharı karşılama mekanı kentin doğu yönüyle sınırlı kalmadı. Song döneminde tören sarayda yapılmaya başlandı.

Qing hanedanına gelindiğinde baharı karşılama töreni bütün toplumun dikkatini çeken ve halkın da katıldığı folklorik bir etkinlik haline geldi. Bu dönemde Li Chun gününde mutlaka "bahar sığırı" adı verilen sığır çekilip hafifçe dövülürdü. Bu, artık baharın başladığı, dolayısıyla tarımsal ekim çalışmalarına özen gösterilmesi gerektiği anlamına geliyordu. Bugün bu eski gelenek yeniden canlanmaya başladı.

Li Chun'la ilgili gelenekler arasında ipekle yapılan ve "Bahar Bebeği" adı verilen oyuncak bebeğin çocuğun elbisesine takılması, baharla ilgili beyitler ve resimlerin kapı veya pencerelere yapıştırılması, "Bahar Böreği" ve "Bahar Çöreği" yenmesi yer alıyor.

Li Chun sezonunda insanlar karaciğer sağlığını korumaya özen gösterir, acı ve kuru yemeklerin aşırı tüketilmemesi önerilir.

Küçük Yıl - Xiao Nian

Ay Takvimi'nde 12. ayın 23. gününe Çin halkı "küçük yıl" anlamında "Xiao Nian" der.

Xiao Nian, Çinliler için çok önemli bir gündür; geleneksel dünyada, Ocak Tanrısı'nın bu özel günde göğe yükselip bir ailenin geçen bir yılda ne gibi iyilikler ve ne gibi kötülükler yaptığı hakkında Gök Tanrısı'na rapor verdiğine inanılırdı.

Ocak Tanrısı'nın kendileriyle ilgili göğe olumlu şeyler söylemesi için tüm aileler bu gün boyunca Ocak Tanrısı'na dua ederdi. Eskiden hükümet kuruluşları 12. ayın 23. gününde, sıradan halk ertesi gün, balıkçı aileler ise 25. günde ibadet ederdi, ibadetten sonra Bahar Bayramı'nı karşılama hazırlıklarına resmen başlanırdı.

Bugün şehirlere göç eden köylü nüfus geleneği çok iyi koruyor, bayramdan bir ay önce herkes memleketine dönmeye çalışır, Xiao Nian gününde bayramı karşılama hazırlıklarına başlanır. Artı kentlerde okuyan üniversite öğrencilerinin ailelerine kavuşmalarının etkisinden dolayı, tren bileti bulmak epey zor, Bahar Bayramı'ndan önceki bu sürece "Bahar Bayramı Trafiği" deniliyor.

Ocak Tanrısı'na dua edilirken, Ocak Tanrısı'nın resmi önündeki özel masa üzerinde şeker, su, soya fasulyesi ve ot konurdu. Son üç malzeme Ocak Tanrısı'nın göğe yükselirken bineceği atın yemidir. Çin'in güney kesiminde ise şekerin dışında daha başka yemekler de konurdu. İbadet sırasında şeker veya bal eritilerek Ocak Tanrısı'nın ağzına sürülürdü. Böylece Gök Tanrısı'nın önünde kötü sözler söylemeyeceğine, ailelere mutluluk ve huzur getireceğine inanılırdı.

Eskiden halk arasında büyük bir kötülük yapanın ömrünün 300 gün, küçük bir kötülük yapanınkinin ise 100 gün azalacağı inanışı çok yaygındı.

Bazı yerlerde insanlar Ocak Tanrısı'nın Gök Tanrısı önünde tatlı dille konuşması ve dünyaya döndüğünde tüm ailesini korumasını sağlamak için çeşitli yöntemlere başvururdu. Bazı insanlar şeker sunarak Ocak Tanrısı'nın dişlerine sürüp, bazıları ise damıtılmış tahılı ocağa sürer, Ocak Tanrısı'nı sarhoş edip konuşturmamaya çalışırdı. Geleneğe göre, Ocak Tanrısı'nı uğurlama ve karşılama törenine her ailenin erkek üyesi "evin reisi" olarak başkanlık eder.

"Xiao Nian" gününde Ocak Tanrısı'na ibadet edildikten sonra tanrılar göğe yükseldiği için dünyada hiç tabu kalmadığına inanılırdı. Bu nedenle yılbaşına kadarki 7 gün içindeki herhangi bir günde düğün yapılırdı.

Xiao Nian gününden itibaren temizlik, alışveriş gibi gibi bayram hazırlıkları da başlar.