Trump'tan "Çin'in ticari eylemlerinin" soruşturulması için memorandum

ABD Başkanı Donald Trump, dün Beyaz Saray'da bir idari memorandum imzalayarak, "Çin'in sözde ticari eylemlerinin" soruşturulması için yetkilendirme yaptı.

Trump, Çin'in teknoloji transferi ve fikri mülkiyet hakları alanındaki "Çin'in sözde ticari eylemleri" hakkındaki soruşturma için ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer'e yetki verdi. Analistler, ABD'nin "1974 Ticaret Yasası"ndaki maddeler uyarınca ilgili soruşturmayı tek taraflı başlatması halinde, sadece Çin-ABD ekonomik ve ticari ilişkilerinin ciddi zarar görmekle kalmayıp, ABD'nin de bir çıkmaza düşeceği yorumlarını yapıyor.

Trump dün Beyaz Saray'da idari memorandumu imzalamadan önce yaptığı konuşmada, "adil ve eşit ticaret kurallarını" korumak için, ABD Ticaret Temsilcisi Lighthizer'e bütün politik seçenekleri kullanma yetkisi verileceğini ve bundan sonra da "1974 Ticaret Yasası"na göre soruşturma yapılıp yapılmamasının kararlaştırılacağını kaydetti:

"Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer, tüm seçenekleri kullanma hakkına sahipsin. Telif hakları ve patentler, marka, ticari sırlar dahil güvenliğimiz ve refahımızla ilgili tüm önemli fikri mülkiyet haklarını koruyacağız."

Robert Lighthizer'in soruşturma başlatmaya karar vermesi halinde, soruşturmanın bir yıl sürmesi öngörülüyor. ABD Strateji ve Uluslararası Araştırma Merkezi'nin üst düzey danışmanlarından Mathhew P. Goodman, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:

"Bu tür özel ticari yöntemin kullanılması nadir bir şey sayılmıyor. Bu yöntem gerçekleştirilirse, ABD uzun yıllardan sonra ilk kez söz konusu yönteme başvurmuş olacak. ABD daha agresif hale gelecek. Bu durum, ABD'nin Çin'den ithal ettiği mallara yeni kısıtlama önlemileri almasına yol açabilecek ve Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) ilgili maddeleri kapsamında yeni sorunlar yaratacak. Çin, DTÖ'de ABD'ye meydan okuyabilecek."

Son 20 yılda, ABD hükümetinin ticari anlaşmazlıkları çözmek amacıyla "1974 Ticaret Yasası"ndaki ilgili maddeler uyarınca tek taraflı harekete geçmesi pek sık görülmedi.

Eğer ABD Çin'in ticaret eylemlerinin adil olmadığı kararına varırsa, gelecek aşamada bir çıkmaza düşecek. Karmaşık global değerler zincirinin, ABD'li çok uluslu işletmeler ile Japonya ve Kore Cumhuriyeti dahil ABD'nin müteffiklerinin ülkedeki çok uluslu işletmelerinin Çin'den ABD'ye ihraç edilen mallardan daha fazla katma değer kazanmsına yol açması nedeniyle Çin'e yaptırım uygulanması ABD ve müteffiklerine zarar getirecek.

The Brookings Enstitüsü'nden kıdemli araştırmacı Du Dawei, bu konuyu şöyle açıkladı:

"Yüzde 45 oranında ithalat vergisi alınmasıyla Çin'i cezalandırmak çok akıllı bir karar gibi görünüyor. Ancak sonunda bu karar, işletmelerimize, işçilerimize ve müteffiklerimize zarar getirecek. Çin ise bunun intikamını alacak."

Öte yandan Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying dün yaptığı konuşmada, fikri mülkiyet haklarının korunmasına hep büyük önem veren Çin hükümetinin, bu konuda büyük başarılar elde ettiğini ifade etti. Sözcü Hua, Çin ve ABD'nin çıkarlarının birbiriyle kaynaştığı bir durumda, ticari savaşın her iki ülkenin zararına olacağını kaydetti.