Huilerin Halk Kültürü

Huihui etnik grubuna kısaca olarak Hui etnik grubu denir. Çin'de en yayılmış bir etnik grubu olan Hui etnik grubu, 5. nüfus sayımı verilerine göre 31 eyalet, kent ve özerk bölgede yaşıyor. 2010 yılına kadar Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Hui nüfusu, 1 milyon 3400 civarındaydı. Xinjiang, Hui nüfusu açısından Ningxia, Gansu ve Henan eyaletlerinin arkasında ülkenin dördüncü büyük bölgesi haline geldi.

Dil ve Kültür

Hui etnik grubunun farklı kolları, birbiriyle Çince konuşuyor. Ama İslam dinine inanan Hui etnik grubunun ataları, Arapça ve Farsça kullandığı için Hui dilinde Arapça ve Farsça'dan gelen kelimeler var. Bunun yanı sıra Xinjiang'daki Hui etnik grubuna mensup olan kişilerin çoğu, Shan'anxi eyaleti, Gansu eyaleti ve Ningxia Hui Özerk Bölgesi'nden Xinjiang'a taşındığı için Xinjiang'da Gansu Hui lehçesi, Shan'anxi Hui lehçesi ve Qinghai Hui lehçesi oluştu. Ayrıca Xinjiang'da konuşulan Hui dili, Uygurcadan etkilendiği için bazı grammer kuralları, Uygurca grammer krallarıyla aynıdır. Dolayısıyla Xinjiang'da 100 yıla yakın bir tarihte yaşayan Hui etnik grubunun kulllandığı dil, Xinjiang'da diğer etnik grupların dilllerinden faydalanarak özel Xinjiang Hui lehçesini oluşturdu.

Xinjiang'da Hui etnik grubuna özel 16 ortaokul ve 55 ilk okul bulunuyor. Huililere özel ilkokul ve ortaokulun eğitim kalitesi de sürekli yükseliyor. Eğitim seviyesinin yükselmesiyle Xinjiang'daki Huililerde kendisine özgü ve zengin bir kültür oluştu. Hui etnik grubunun hikayeleri, güzel fikri ve sade diliyle Huililerin farklı tarihi dönemlerdeki yaşamlarını ve mücadelelerini yansıttı.

Hui etnik grubu, "Hua'er", "Xiaodiao" ve "Yanxiqu" gibi farklı halk şarkı çeşidini yarattı. Bu arada "Hua'er", sadece Hui etnik grubu değil başka etnik gruplar tarafından da beğenilen bir tür halk şarkısıdır. Gansu eyaleti, Qinghai eyaleti ve Ningxia Hui Özerk Bölgesi'nden kaynaklanan "Hua'er" halk şarkısı, Xinjiang bölgesine yayılmasıyla yöresel özelliği taşıdı. Xinjiang'da söylenen "Hua'er", Gansu eyaleti, Qinghai eyaleti ve Ningxia Hui Özerk Bölgesi'nden kaynaklanan "Hua'er" şarkısının yüksek ve açık sesini ve hızlı temposunu korurken narif ve ince özelliğini de taşıdı.

Xinjiang'da yaşayan Hui etnik grubu kendi edebi eserlere sahip. Bu eserler, genelde "Xinjiang Hui Etnik Grubu Edebiyatı" adlı bir dergide yayımlanıyor. Huililerin gerçek hayatına dayanılarak yazılan roman, şiir, şarkı, düzyazı, hikaye ve senaryonun yayımlandığı dergi, Huili yazarların kendi yeteneklerini göstermelerine olanak sağladı.

Halk edebiyatı temelinde Xinjiang'daki Hui etnik grubu, kendisine özel şarkı ve dans gösterilerini yarattı. "Kar Şayayığı", "Kırmızı Şakayık Dünyası", "Küçük Kız Kardeş Çeltik Ekimi İçin Kayığ'a Bindi", "Pirinç Memleketi Miquan'ı Seviyorum" ve "Li Laogui Çay Satıyor" adlı gösteriler, defalarca Xinjiang'daki yöresel televizyon kanallarında gösterildi. Xinjianglılar tarafından sevilen Hui gösterisi, Xinjiang gösterilerinin önemli bir bölümünü oluşturdu.

Hui etnik grubu, İslam dinine inanıyor. İslam'in beş şartı, kelime-i şehadet getirmek, namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek ve Hacca gitmek olarak belirlendi. Xinjiang'daki Huililer, kendisine özel camilerde namaz kılır. Xinjiang'daki Hui etnik grubuna özel ve aynı zamanda Çin'in antik dönemindeki pavyon inşaat özelliğini taşıyan camiler, Xinjiang'daki Hui etnik grubu ile Çin'in iç kesimi arasındaki kültürel kaynaşmayı gösterdi.

Hui etnik grubu, yemek, evlenme, cenaze ve kıyafet gibi konularda İslam dinine uyuyor. Bu İslam kuralları, nesilden nesile aktarılarak bir gelenek haline geldi. Yemek açısından Huilier, domuz eti, eşek eti, katır eti ve köpek eti gibi hayvanları yemiyor. Diğer hayvan etlerini yiyen hayvan ve kuş etlerini yemeyen Huililer, bütün hayvan türünün kanlarını içmiyor. Alkollü içecek kullanmayan Huililer, sigara da içmiyor. Huililer, Allah'a yaklaşmak ve Allah rızasına ermek niyetiyle kesilen ve kurban edilen dana, koyun, deve, tavuk, kaz, örnek ve balık gibi hayvanların etlerini tercih eder.

Hui etnik grubuna özel kıyafet, vücudu koruma ve süsleme fanksiyonlarına sahip olmanın yanı sıra dini inancı gösterdi. Huili kadının bütün vücudu, kıyafetle örtünmesi farzdır. Huili kadının, dini kurallara uygun olan başörtüsü takması gerekir. Huili erkek yuvarlak beyaz şapka takar. Huili erkek namaz kıldığında alnı ve burun ucu yere değmesi gerektiğinden dolayı yuvarlak şapka onlar için daha uygundur. Bu tür şapka da "namaz şapkası" olarak adlandırıldı. Huililer birbirini gördüğünde "selam" derler.

Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı, Hui etnik grubunun geleneksel bayramlarıdır. Huililer, bu bayramları diğer İslam dinine inanan etnik gruplarla beraber devlet tarafından onaylanan bayram tatillerinde kutlar. Bunun dışında Hui etnik grubu, diğer etnik gruplarla beraber Uluslararası Emekçiler Bayramı ve Cumhuriyet Bayramı gibi milli bayramları da kutlar. Çin'in en önemli geleneksel bayramı olan Bahar Bayramı tatilinde Huililer, Han etnik grubuna mensup iş arkadaşlarını da ziyaret eder. Hui etnik grubuna mensup erkek çocuk, 5-9 yaşları arasında sünnet yaptırır. Sünnet törenine büyük önem veren Huililer, sünnet törenini erkek çocuğunun yetişkin olmaya ilk adımını olarak değerlendiriyor.

Huililer, ev dekorasyonuna ve temizliğine önem veriyor. Huili köylünün avlusu genelde düzenli ve temiz. Çiçek seven Huililerin bazıları, evin penceresinin önüne Çin gülü, nar çiçeğ ve şakayık gibi çiçekleri koyar ve evin çevresini küpeşteyle süsler. Bazı Huili aileler, evin önünde üzüm yetiştirir ve yazın üzüm çardağı altında serinleşir ve yemek yer.

Huililer, İslam dinine göre kendi etnik gruba mensup olan biriyle evlenir. Geleneksel Hui evliliği, söz kesme, nişan töreni ve düğün dahil olmak üzere üç aşamadan oluşur. Düğünün yapıldığı gün, düğüne davet edilen imam icabet belgesini yazar ve nikâh sözleşmesini okur. Düğünün yapıldığı gün, gelini taşıyan araba, erkek evine varmadan kısa süre önce erkek akrabaları, törene mutluluk ortamını yaratmak için erkeğin annesi ve babasının başlarına kağıttan yapılan desenli şapkaları, kulaklarına kırmızı biberler takar ve yüzlerine makyaj yapar. Bir Huili'nin öldükten sonra cenazesi, İslam dinine göre toprağa verilir.