Kuşak ve Yol Forumu: Dev Bir Küresel Adım

Aydın Cıngı

Kuşak ve Yol Forumu, 14 Mayıs 2017 günü, Pekin'de, Çin Ulusal Kongre Merkezi'nde açıldı. Açılışa gösterilen ilgi ve uluslararası katılımın düzeyi, bu forumun 21. yüzyılın en önemli küresel girişimlerinden biri olması gerçeğiyle orantılı oldu.

Konuklar ve görüşleri

Toplantının daha iki gün öncesinden başlayarak Pekin'e gelen konuklardan İsviçre, Malezya, Özbekistan, Pakistan, Türkiye, Vietnam ve Yunanistan gibi ülkelerin devlet veya hükümet başkanları, başta Başkan Xi Jinping, Çinli yetkililerle ikili ilişkiler konusunda görüşme olanağı buldu.

Toplantının açılış sürecinde, Çin'in 2016'da, güzergah ülkeleriyle 1 trilyon dolardan fazla ticaret yaptığı; bu ülkenin, önümüzdeki 5 yıl içinde, 600 milyar dolar dış yatırım çekmeyi, 750 milyar dolar dışarıya yatırım yapmayı planladığı ve bu sürede dışarıya yolculuk gerçekleştirecek Çinli sayısının 700 milyonu aşacağı açıklandı. Ancak her biri tartışılmaya değer sayısal verilerin ötesinde, çok önemli konukların, Kuşak ve Yol Girişimi'ne ilişkin ortak görüşleri şu noktalarda odaklaştı:

-Sürdürülebilir küresel kalkınmaya sağlayacağı yararlar; hatta bu noktada Birleşmiş Milletler genel Sekreteri Antonio Guterres, Kuşak ve Yol'un 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Programı ile benzer amacı hedeflediğinin altını çizdi.

-Yolun geçtiği ülkelerde halklar ve yöneticiler arası karşılıklı güvenin oluşup pekişeceği ve girişimin aslında "kazan-kazan" temeli üzerine oturtulmuş bir proje olduğu vurgulandı.

-Projenin, daha küçük çapta benzer projelerle birleştirilerek küresel etkisinin artırılma olanağı saptandı. Nitekim Vietnam Devlet Başkanı "İki Koridor, Bir Halka" projesiyle bütünleştirilme perspektifini dile getirdi.

-Kuşak ve Yol'un, Çin'de son dönemde geliştiği saptanan inovasyon anlayışıyla tutarlı bir girişim olduğu ve yeni küresel atılımlara esin kaynağı oluşturabileceği belirtildi.

-Başta Rusya federasyonu Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan olmak üzere, küresel etki sahibi yöneticilerin, ülkelerinin Kuşak ve Yol Girişimi'ne katılım düzeyini artırma yolunda açıklamalar yapmalarına yol açtı.

- Açılışta konuşma yapan Çin Halk Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Zhang Gaoli, inisiyatifin güzergah ülkelerinde politika, altyapı, ticaret, sermaye ve ulaşım bağlantıları açısından sağlayacağı yararları vurguladıktan sonra Kuşak ve Yol Girişimi'ne ilişkin bazı sayısal veriler sundu.

-Erdoğan'ın "her türlü takdirin ötesinde" bulduğu Çin'in bu çabasının, ülkeyi küresel anlamda başta bir oyuncu konumuna kaydırdığı dünya liderlerince saptanmış oldu.

Girişimin kökeni ve anlamı

İpek Yolu ve onun insanlık tarihindeki rolü herkesçe biliniyor. Ancak günümüzün "İpek Yolu" olan Bir Kuşak ve Bir Yol projesi ilk kez Xi Jinping tarafından, Eylül 2013'te, Kazakistan'da dile getirildi. Önce Orta Asya işbirliği ile düşünülen girişim, bu kez Ekim 2013'te, yine Başkan Xi tarafından bu kez bir ASEAN platformunda Malezya'da ve İpek Yolu'nun deniz ulaşım versiyonu olarak açıklandı.

60 kadar ülkeyi kapsayacak yolun karadan ve denizden Asya, Orta Asya, Afrika, Orta Doğu ve Avrupa'yı birbirine bağlaması öngörülüyor. Xi Jinping'in, bu kapsamda bir girişimi Çin Devlet Başkanlığına geldikten hemen sonra başlatabilmesi, ülkesinin yönetimine ne kadar hazırlıklı ve olgun fikirlerle geçtiğini de göstermektedir. Çünkü girişimin kökenini aldığı görüş, derin bir dünya anlayışı ve kavrayışıdır.

İçinde bulunduğumuz hızlı küreselleşme dönemi dünyaya hem büyük fırsatlar sunuyor hem de önemli riskler getiriyor. İletişim patlaması sayesinde 24 saat durmadan işleyen bir küresel alışveriş düzeni var. Dünyanın bir noktasında gerçekleşen performans anında dünyanın öbür ucunu etkiliyor. Ne var ki, buna, riskler de dahil. Dünyamızı ortaklık içinde optimal düzeyde paylaşma (iklim değişikliği, ekosistem kaybı, su kıtlığı...); yaşama olanaklarımızın sürdürülebilirliği (yoksulluk, terör, silahlı çatışma olasılıkları, bulaşıcı hastalıklar...) ve yetersiz ortak kurallarımız (nükleer yayılma, zehirli atıklar, ticaret/finans/vergileme kuralları...) gibi küresel/ortak sorunlarımız var. Bütün bunlar, ancak ortak anlayışlar çerçevesinde küresel işbirliği ile başarılabilir.

İşte Kuşak ve Yol Girişimi, bütün bu çağdaş oluşumları anlamışlığın ve özümsemişliğin ürünüdür; eldeki sorunlara çözüm üretimi çabasıdır. O nedenle de, bu girişimin üreticisi olan Çin her türlü takdiri hak etmektedir.