12 Makam, şiir, şarkı, müzik ve dans sanatlarını bir arada toplayan bir sanat koleksiyonu. 15. yüzyılda, İslamiyet'le bağlantı olarak ortaya çıkan makam sanatı, belirli din özelliklerini taşıyan ve ciddi kurallara göre yaratılan saray müzik türüdür. Uygurca'da "Geniş bozkırda söylenen şarkı"anlamına gelen "Boyavan" ise Uygurlar'ın ilk uzun türküydü. Bu türküler, sonra halk destanları haline dönüştü. Birbirinden farklı özelliklere sahip Makam ve Boyavan, daha sonra birleşerek Uygurlar'a özgü 12 Makam haline getirildi. Bunu sağlayan Uygurlar tarafından "Makam'ın Annesi" olarak adlandırılan Amanisahan'dı.

    Yarkent Krallığı'nın ikinci Sultanı Abdulreşit Kağan'ın eşi olan Amanisahan, bir ünlü şair, bilim kadını ve tanınmış bir müzisyendi.

    Günümüzde Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde yer alan Tarım Nehri kıyısındaki Kalemak Çölü'nde dünyaya gelmişti. Babası Mahmut, Çalışkan, cesur, dürüst ve iyi kalpli bir oduncuydu. Doğuştan olağanüstü zeka ve güzelliğe sahip Amanisahan, şarkı, dans ve edebiyata olan yatkınlığı ile biliniyordu. Bir gün, Sultan Abudulreşit Kağan, ava çıkmış. Karanlık bastığında halkın yaşamı ve arzulaını öğrenmek için yoksul bir köylü kılığına giyinerek Mahmut'un evine gelmiş. Sultan'ın zavallı durumuna acıyan Mahmut, onun evinde gecelemesine izin vermiş. Evi eski ve küçükmüş ancak düzenliymiş. Evin duvarına Uygurlar'ın geleneksel çalgısı Tanbur asıllıymış. Sultan, ev sahibinden müzik çalmasını rica etmiş. Ancak Mahmut: "Tanbur'u çalmayı bilmiyorum. 13 yaşındaki kızım bilir" diyerek Amanisahan'ı çağırmış. Sultan hayran bırakmış. Amanisahan'ın daha sonra yazdığı şiirleri okuması da Sultan'ı daha da şaşırmış. Bunun üzerine Sultan, ayağa kalkıp Mahmut'a "Çıkıp geleceğim" diyerek evden ayrılmış. Muhafızların konaklandıkları yere dönen Sultan, elbise değğştirip taç giyindikten sonra yanına 10 koyun, çay, ipek kumaşları ve 40 memur alarak Mahmut'un evine tekrar gelmiş. Hediyeleri Mahmut'a sunan Sultan, gerçek kimliğini açıklamış ve Mahmut'tan Amanisahan'ı istemiş.

    Amanisahan, Sultan'la evlendikten sonra saraydaki lüks maddi yaşamının tadını çıkarmak yerine çoğu zamanını makamların taranması, derlenmesi, kurala göre düzeltilmesi ve yenilerin yaratılması için harcadı.

    Sultan'ın büyük desteğini de alan Amanisahan, tanımış Uygur müzik sanatçısı Kadirhan'ın yardımıyla makam ustalarını sarayda topladı. Uzun süren çalışmalar sonucunda 12 bölümden oluşan 12 Makam adlı şaheser ortaya çıktı.

    Amanisahan, 34 yaşındayken doğum sırasında yaşamına göz yumdu.

    12 Makam'ı yaratıp Uygurların sanat tarihine damga vuran Amanisahan, bugün bile Uygurların kalbinde yaşıyor!