İlk Doğu Asya Zirvesi'nin dün (14 Aralık) Kuala Lumpur'da sona ermesiyle birlikte, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) kapsamında bu yıl düzenlenen bir dizi zirve de tamamlandı. Çin Başbakanı Wen Jiabao, 11 Aralık tarihinden itibaren söz konusu zirvelere katılmıştı. Wen Jiabao tarafından 9. ASEAN ve Çin, Japonya ve Kore Cumhuriyeti Zirvesi (10+3), ASEAN ve Çin Zirvesi (10+1) ve İlk Doğu Asya Zirvesi'nde ileri sürülen işbirliği önerisi ve düşüncesi, Çin'in komşu ülkelere yönelik "barış, güvenlik ve ortak refah içinde yaşama" şeklindeki diplomatik ilkelerini yansıtıyor. Zenginlik, gerçekçilik, içtenlik ve çifte kazanç gibi özellikler taşıyan bu öneri ve düşünce, ASEAN'a üye ülkeler tarafından olumlu ve övgüyle karşılandı.
Çin ve ASEAN arasındaki işbirliğinin genişletilmesi, Wen Jiabao tarafından zirvelerde ileri sürülen başlıca öneri oldu. ASEAN ülkeleri, gittikçe Çin'e Güneydoğu Asya ekonomisinin büyümesi için başlıca itici güç olarak bakıyorlar. Çin, ASEAN ülkeleri ile stratejik ortaklık ilişkileri kurmanın yanı sıra, ASEAN ülkelerinin doğu kesiminin ekonomik gelişmesine yararlı olan işbirliği ortağı haline gelecek. Bunun dışında, Çin ve ASEAN serbest ticaret bölgesinin kuruluşuna ilişkin süreç de aktif bir şekilde ilerliyor. Bu nedenle, Wen Jiabao, gerek 9. ASEAN ve Çin, Japonya ve Kore Cumhuriyeti Zirvesi (10+3) ve ASEAN ve Çin Zirvesi'nde (10+1), gerekse bu ilgili ülkelerin sanayi ve ticaret çevrelerinden temsilcilere yaptığı konuşmalarda, Çin'in gelişme durumunu ve karşılaştığı sorunları açıkça anlattı. Wen Jiabao, Çin'in yalnızca kendi çıkarlarıyla uğraşmak yerine, Doğu Asya ülkeleri, özellikle ASEAN ülkeleriyle ortak refah sağlamayı umduğunu kaydetti. Wen Jiabao, gerçekçi ve kolay uygulanabilir bir dizi öneri ileri sürdü. Örneğin, ulaştırma, enerji, kültür, turizm ve kamu sağlığının Çin ve ASEAN'nın beş yeni ve önemli işbirliği alanı olarak belirlenmesi, Çin ve ASEAN arasında bilgi otobanı kurulması olasılığının araştırılması, Çin ve ASEAN arasında gelecek yıl diplomasi ve kamu işleri için vizesiz uygulamanın gerçekleştirilmesi, Çin ve ASEAN Yeni Bulaşıcı Hastalıklar Bakanlar Toplantısı'nın gelecek yılın başlarında düzenlenmesi ve toplantıda ağırlıklı olarak kuş gribinin önlenmesi ve tedavi edilmesi, kuş gribi aşısını araştırma ve geliştirme çalışmalarının ele alınması. Bu öneriler, son günlerde dünya medyasında yoğun ilgiyle izlenmektedir.
Wen Jiabao, 9. ASEAN ve Çin, Japonya ve Kore Cumhuriyeti Zirvesi'nde (10+3), Çin'in Çinli işletmelerin ASEAN ülkelerinde yatırım yaptıkları projeleri desteklemek için mevcut temelde 5 milyar dolar avantajlı kredi daha sağlayacağını taahhüt etti. Wen Jiabao, Çin'in ASEAN'a verdiği desteğin içtenliğe, karşılıklı yarara ve çifte kazanca dayandığına, herhangi bir siyasi şarta bağlanmadığına ve bu destekleri mutlaka yerine getireceğine işaret etti.
İlk Doğu Asya Zirvesi, üç gün içinde düzenlenen zirvelerin odağı konumunda. Doğu Asya işbirliğinde ortaya çıkan bu yeni görüntüye karşın, Wen Jiabao Çin'in içe kapanık, diğer ülkeleri dışlayan ve tek tarafa yönelik Doğu Asya işbirliğine karşı çıkarak, bölgesel işbirliği sürecinde dışa açık bir düşünceyle açık bölgeciliğe öncülük ettiğini kaydetti. Wen Jiabao, ayrıca, Çin'in Doğu Asya bölgesinde hakim bir konuma sahip olmaya çalışmayacağını vurguladı.
Daimi kurallar gereğince söz konusu zirveler süresince Çin, Japonya ve Kore Cumhuriyeti zirvesi düzenlenecekti. Ancak Japon liderlerinin çok sayıda Asya ülkesinin kesin şekilde karşı çıkmalarını hiçe sayarak 5. defa İkinci Dünya Savaşı'nda ölen birinci derece savaş suçluları için anıt bulunan Yasukuni Tapınağı'nı ziyaret etmesinden dolayı, 6 yıldır uygulanan bu toplantı mekanizması ertelendi. Çin ve Kore Cumhuriyeti tarafları, Çin, Japonya ve Kore Cumhuriyeti zirvesinin bu yıl düzenlenmesi için hem ortam, hem de şartların uygun olmadığını ileri sürdüler. Wen Jiabao, yerli ve yabancı basın mensuplarına, toplantının ertelenmesinin sorumluluğunun Çin'de olmadığını, bu sonucu Çin'in de istemediğini kaydetti. Wen Jiabao, Çin-Japonya ilişkileri ile ilgili olarak, Çin'in bu ilişkilerin uzun vadeli ve istikrarlı gelişmesinin iki ülkenin halklarının temel çıkarlarına uygun olduğunu savunduğunu, bunun Çin'in değiştirilemez ilkesi olduğunu ve en zor zamanlarda bile değiştirilmediğini kaydetti.
ASEAN'nın bir dizi zirvesi ve İlk Doğu Asya zirvesi süresince, Wen Jiabao tarafından Çin hükümeti adına dünyaya iletilen işbirliği ve karşılıklı yarar mesajı övgüyle karşılandı. Malezya basınında, Çin'in bölgesel barış, dostluk ve işbirliğini başlatan güç olduğu kaydedildi. Çin'in yakın komşu ülkeleri de Wen Jiabao'nun işbirliği önerisinin mümkün olduğu kadar erken gerçekleştirilmesini, Çin'in başarılarını paylaşmayı ve ortak refaha kavuşmayı bekliyorlar.
|