|
|
 |
| (GMT+08:00)
2003-12-24 21:05:17
|
 |
|
Çin'in 4 Buluşu
cri
Kağıt , matbaa , barut ve pusula, Çin'in tarihindeki 4 büyük buluşu . Bu 4 büyük buluş, insanlık medeniyetinin ilerlemesine büyük katkıda bulunduğu gibi Çin medeniyetinin tarihinde de parlak bir sayfa bırakmıştır.
İlk önce kağıtın keşfinden bahsedelim. Kağıdın keşfinden önce, eski Çin'de yazı yazmak için birçok malzeme kullanılmıştı. 4 bin ,5 bin yıl önce, kayalar ve çömlekler üzerine işaretler kazılıyordu. 3 veya 4 bin yıl önce, kaplumbağa kabuğu ve hayvan kemikleri üzerine yazılar oyulmuştu. Daha sonraları insanlar , kaplubağa kabuğu ve hayvan kemikleri üzerine oyulan yazılar “kabuk ve kemik üzerindeki yazılar”diye adlandırdılar.
Milattan önce 700 ile 200 yılları arasındaki Bahar ve son bahar savaşları döneminde bambu ve tahta üzerine yazı yazmak çok yaygındı. Yazı için kullanılan bambu parçalarına “Jian ” denirdi. Her “Jian ”denirdi.
Her “Jian”ın üzerine 22 –25 kelime yazılabilirdi. Ancak “Jian ” yazı için ideal bir malzeme değildi. Birçok pratik ve uzun aramalardan sonra, Milattan önce 200 ila milattan sonra 25 yıllıarı arasındaki Batı Han hanedanı döneminde, kenevir halatları ,eski kumaşlar ,balık ağları gibi eskimiş malzemelerle bitkisel lifli kağıt yapğımı teknolojisi keşfedildi. Yazı yazmaya elverişli ideal malzeme, yani kağıt böyle doğdu.
Çin'deki arkeolojik kazılarda çıkarılan eserlerden kağıdın keşfinin kesin tarihini saptanmak çok zor. Ancak bunun dünyadaki en eski kağıt olduğu kesindir. Kağıdın ortaya çıkması yazı yzaılmak için kullanılan malzemelerde devirm olarak kabul ediliyor.
Çai Lung bu devrime yaptığı büyük katkı ile tarihte ün saldı.
Millattan sonra 25 ile 210 yılları arasındaki Doğu Han Hanedanı döneminde dünyaya gelen Çai Lung, Batı Han Hanedanı'ndan beri kağıt yapımı alanındaki tecrübelerin bilançosunu yaparak cesaretle deneme ve yenilemelere girişti. Malzeme olarak eski kumuşlar ve eski balık ağlarının yanısıra ağaç kabuklarının kullanılması, yepyeni bir kağıt ham maddesi bulunmasına yol açtı. Böylece hem ham madde kaynakları arttı, hem de kağıt maliyeti düştü. Ağaç kabuklarının ham madde olarak kullanılması, çağdaş tahta hamuru kağıdın doğuşuydu. Kağıt yapımının gelişmesi için uzun yıllar gerekiyordu.
Milattan önce 4.yüz yıldaki Savaşan devletler döneminde, mühürler çok yaygındır. Milattan sonra 4. yüz yılda ,anıt taşları üzerine yazı kazma teknolojisi de keşfedildi. Çin'in Tang ve Sun hanedanları döneminde, sosyal yaşam, ekonomi ve kültür çok gelişti. Kitaplara duyulan ihtiyaç da çok arttı. İnsanlar için kitapları basmanın kolay ve verimli yöntemini bulmak acil bir ihtiyaç haline geldi. Bu toplumsal ihtiyaç Sun hanedanı döneminde Bi Sheng adlı bir kişinin 1041 ile 1048 yılları arasında harfli matbaa teknolojisini bularak dünyada dizilebilen ilk harfları yaratmasına yol açtı.
Çin'in ilk matbaa teknolojisi 14. yüz yılda Kore ve Japonya'ya, daha sonra Mısır ve Avrupa'ya yayıldı. Matbaa teknolojisi sayesinde, bilginin yayılma hızı ve ölçüsünde elle kitap yazma dönemine göre büyük atılım gerçekleşti ve bu insanlığı en büyük buluşu olarak adlandırıldı.
Barut ölümsüzlük hapı üretmeye çalışan taoistler terafından keşfedildi. Taoistler ölümsüzlük hapı için çalışırlarken nitröz asid tuzu, kükürt ve odun kçmürünün ısındığı zaman kolayca patladığını farkettiler. Nitröz ve kükürt Çin'in geleneksel ilaçlarından olduğundan insanlar ,bu maddelerin karışımına yanabilen ilaç anlamına gelen barut adını verdiler.
Milattan sonra 7. yüz yılda, Tang hanedanı döneminin uzmanı Sun Simiao barutun ilk reçetesini hazırladı. Ancak o zaman barutun pratik değeri yoktu ve üretimde kullanılmıyordu.
10. yüz yılda Sun Hanedanı döneminde ise barutun silah olarak kullanılmaya başlanır başlanmasıyla büyük gücü ortaya çıkarak silahın gelişme tarihinde bir kilometretaşı haline geldi. Barutlu silahların ortaya çıkması da, barutun incelenmesi ve büyük ölçüde üretilmesini ilerlettti.
Barutu 13. yüz yıla kadar tüccalar tarafında Hindistan üzerinden Arap ülkelerine yayıldı. Avrupa 13. yüz yılın sonlarında Arapça kitaplardan baturun kullanımını öğrendi. Barut savaşlarla daha batıya ulaştı.
Son olarak da pusulanın keşfedilmesinden bahdedelim.
Pusula, Çin'in Han Hanedanı döneminde bulundu ve “Si Nan” yani güney gösteren alet olarak adlandırıldı. Kuzey Sun Hanedanının ilk yıllarında “Si Nan” pusula haline getirildi.
Pusulanın bulunması denizcilik tekniğini daha da geliştirdi. Çinli denizciler ilk defa 1100 yılında pusulayı denizcilikte kullanmaya başladılar. Pusulanın denizcilikte kullanılması uzun mesafeli deniz yolculuklarını arttırdı.
|
|
|
