中国国际广播电台
Çin’in yiyecek
geleneklerinin özelliği,
kendini geleneksel bayramlarda
çok açık bir şekilde gösterir.
Bahar Bayramı, Duanwu Bayramı
ve Güz Ortası Bayramı, Çin’in
geleneksel bayramları arasındaki
en önemli üç bayramdır. Bu
üç bayrama özgü Yuanxiao,
Zong Zi ve Ay Çöreği, Çin’in
önemli yiyecekleri arasındadır. Çin’in
Ay Takvimi’ne göre yeni yıl,
yani Bahar Bayramı, Çin halkının
en görkemli şekilde kutladığı
bir bayramdır. Bahar Bayramı
kutlamaları arasında
geleneksel yiyecekler de yer
alır. Yeni yılın 15. gününe
rastlayan Yuanxiao Bayramı’nın
yiyeceği olan Yuanxiao, yeni
yıl yiyecek geleneklerinin
son safhasında yer alır. O gün
her aile Yuanxiao yemelidir.
Ancak, Çin’in kuzey ve güneyinde
Yuanxiao’ya farklı adlar
verilir. Güneyliler
Yuanxiao’ya “Tangyuan”
derler. Tangyuan ve
Yuanxiao’nun yapımı da aynı
değildir.
Çin’in kuzeyinde
Yuanxiao yapımı, “Yuanxiao
yuvarlaklaştırma” olarak
adlandırılır.
Yuanxiao’nun yapımı şöyledir:
Susam, yerfıstığı veya kırmızı
fasulye ezmesi, içine şeker
koyularak karıştırılır, köfte
şekline getirilerek üzerine
su püskürtülür. Bir tava içine
yapışkan pirinç unu
konularak, köfte haline
getirilen karışım da tavanın
içinde sonra durmadan sallanılır.
Yapışkan pirinç, köfte biçimindeki
karışıma yapışarak masa
tenisi topu veya daha küçük
bir yuvarlak top haline
gelmesini sağlar. Yuanxiao
hazır hale gelmiştir.
Günümüzde insanlar yoğun
çalışmaları nedeniyle evde
Yuanxiao yapmak istemiyor,
bunun yerine pazardan hazır
Yuanxiao satın almayı tercih
ediyor. Her Yuanxiao Bayramı’nda
satıcılar cadde ve
sokaklarda büyük tavaların
içinde Yuanxiao yaparlar.
Beijing’de,
“Daoxiangcun” ve
“Guixingcun” adlı iki
eski dükkanda üretilen
Yuanxiaolar halkın beğenisini
kazanmıştır.Öte yandan, güneyliler
Tangyuanları kendi elleriyle
yapmayı daha çok tercih
ederler. Onlar sıcak suyla
yapışkan pirinç hamurunu
hazırlarlar ve ceviz, yerfıstığı,
susam, çiğde ve kırmızı
fasulye ezmesinden oluşan küçük
parçaları pirinç unu
hamuruna koyarlar. Bu küçük
parça hamurlar iki elle
ovularak yuvarlaklaştırılır.
Güney Çin’deki hazır
Tangyuanlar arasında Çin’in
doğusundaki Ningbo
Tangyuanları ve Çin’in güneybatısında
yer alan Sihcuan eyaleti
Chengdu şehrindeki
“Laitangyuan”lar çok ünlüdür.
Yuanxiao olsun, Tangyuan
olsun hep suda pişirilerek
servise sıcak sıcak sunulur.
Bu yemek çok tatlı, yumuşak
ve lezzetlidir. Halk arasındaki
söylentilere göre, Yuanxiao
veya Tangyuan, eşsesli sözcüklerden
esinlenerek “aile üyelerinin
bir araya gelerek kavuşmaları”
anlamına da gelir.
Çin Ay Takvimi’ne göre,
5. ayının 5. günü Duanwu
Bayramı’dır. O gün en önemli
yemek geleneği, Zong Zi
yemektir. Zong Zi, yapışkan
pirincin bambu veya saz
yapraklarıyla sarılarak,
ince iplikle üçgen konik
veya yastık şeklinde bağlanmasının
ardından suda pişirilmesiyle
yenilen bir yemek türüdür.
Çin’in çeşitli bölgelerinden
insanların damak tadının
farklı olması nedeniyle Zong
Zi’nin hammaddeleri, yapımı
ve tadı da farklıdır. Çin’in
doğusundaki Yangtze Nehri kıyısı
boyunca Suzhou, Jiaxing ve
Ningbo gibi yerler, “balık
ve pirinç memleketi” olarak
adlandırılır. Burada üretilen
Zong Zi, güneyin Zong
Zi’lerini temsil eder. İçi
esas olarak kırmızı
fasulye, kestane, çiğde
ezmesi ve taze etten, kuzey
Zong Zi’lerinin içiyse esas
olarak çiğde veya şekerleme
meyvelerinden oluşur.
Zong Zi’nin bayram
yemeği olarak tarihi çok
eskilere dayanır. Halk arasında
ağızdan ağıza dolaşan söylentiler,
Duanwu Bayramı’nda Zong Zi
yemenin, eski çağın büyük
yurtsever şairi Qu Yuan’ı
anmayı amaçladığını
anlatıyor. Söylentilere göre,
M.Ö 3. yüzyılda, Qu
Yuan’in yurdu Chu devleti
tarafından fethedilmiş.
Bundan büyük üzüntü duyan
Qu Yuan, Çin yılının 5. ayının
5. günü kendini nehre atarak
intihar etmiş. Bundan sonra
Çin yılının 5. ayının 5.
Qu Yuan’ı anma günü
olarak ilan edilmiş. Her yılın
5. ayının 5. günü halk Qu
Yuan’ı anmak için bambu içine
yapışkan pirinç doldurarak
nehre atarmış. Diğer bir söylentiye
göre de, nehre atılan
yemekler nehirdeki bir ejderha
tarafından çalınarak
yenilirmiş. Halk bambu üzerine
tespihağacının yapraklarını
koyarak renkli iplikle bağlamaya
başlamış. Söylentilere göre,
ejderha bu iki şeyden çok
korkmuş.
İşte bu pirinçli
bambu parçaları günümüzdeki
Zong Zi haline geldi.
Zong Zi, yalnız bayram
yemeği değil, bunun yanında
halk arasında karşılıklı
olarak verilen bir hediyedir.
Her Duanwu Bayramı’nda halk
Zong Zi vererek yakınları ve
dostlarıyla bayramlaşır.
Çin’in Ay
Takvimi’ne göre, 8. ayın
15. günü Güz Ortası bayramıdır.
Bayram akşamında dolunay en
yuvarlak halinde olduğu için
bu bayram “aile fertlerinin
bir araya geldiği bayram”
olarak da adlandırılır. Güz
Ortası Bayramı akşamında
aile fertleri aya tapınarak
dolunayı seyrederlerken Ay
Çöreği eksik olmaz. Ay Çöreği
dolunaya benzeyen, tatlı ve
lezzetli bir hamur işidir. Sıradan
pideyle arasındaki fark, Ay
Çöreği’nin üzerinde
daima efsanedeki Aya Uçan
Zhang’e benzeyen veya güzel
çiçekler, dolunay, uzun ömür
dileği gibi içerikleri
bulunan figürler yapılır.
Güz Ortası Bayramı’nın
akşamında dolunay gökte ilk
belirdiği zaman, insanlar
sofraya Ay Çörekleri ve çeşitli
meyveler koyarak aya tapınırlar.
Aya tapındıktan sonra aile
üyelerinin ayrılmaması ve
hep bir araya gelmesini
dilemek için aile fertleri Ay
Çöreklerini paylaşarak
yerler.Çin’in çeşitli bölgelerindeki
Ay Çöreklerinin tadları da
farklıdır. Beijing’in
temsil ettiği Jing tipi Ay
Çöreği, Çin’in doğusunda
bulunan Suzhou’nun temsil
ettiği Suzhou tipi Ay Çöreği,
Çin’in güneyinde bulunan
Guangdong bölgesi ve Chaozhou
bölgesinin temsil ettiği
Chao tipi Ay Çöreği, en ünlü
Ay Çöreklerindendir.
Halkın yaşam düzeyinin
yükselmesiyle birlikte, Ay
Çöreğin’de de değişiklikler
meydana geldi. Geleneksel şeker,
çiğde, kırmızı fasulye,
jambon ve hint cevizi
ezmesinden başka, çöreğin
içinde tuzlanmış ördek
yumurtası sarısı, meyve,
kakao ve krem de kullanılmaya
başlandı
Ay Çöreği de bir
hediye olarak karşılıklı
ziyaretler sırasında eş,
dost ve yakınlara verilir.
Her Güz Ortası Bayramı’nın
arefesinde dükkanlarda çok güzel
paketlenmiş çeşit çeşit
lezzetli ay çörekleri
sergilenir. Bu görüntü,
insanların yakınlarına özlemlerini
gideren, “aile fertlerinin
bir araya gelmeleri
gecesi”nin geldiğini hatırlatır.
|