iletisim20160524-35.m4a
|
Çin'in etnik şarkıları -2-
Çin'de onlarca etnik grubun ortak bir aşkı var: Müzik. Nerdeyse bütün etnik gruplar müziğe tutkuyla bağlı. Yazılı dili olmayan etnik gruplar, tarihlerini müzikle yazmışlar, hikayelerini şarkılarla anlatmışlar...
Çoğunluğu Guizhou eyaletinde yaşayan Dong halkı için şarkı söylemek, hakikati söylemektir. Şarkı, bilgidir. Dong halkının köylerinde, en bilge kişi, en çok şarkı bilen kişidir... Kazaklar efsanelerini Aken şarkılarına, Uygurlar mukamlarına, Moğollar "Urtyn Duu" adını verdikleri ve doğa ile insan arasındaki uyumu yansıttığına inandıkları "uzun şarkı"larına işlemiştir.
Çin'de etnik grupların şarkıları, büyük Çin coğrafyasının bir peyzajını çıkarır. Etnik müzik, halkların yaşadıkları coğrafyadan beslenir. Bozkır, çöl, yüksek bir dağ, nehir, rüzgar, yağmur, bütün varlığıyla doğa ana, şarkıların temasını oluşturur. Dolayısıyla Çin'in etnik müziklerini dinlemek, Çin'in ses haritasını çıkarmaktır!
***
Geçtiğimiz hafta Çin'in etnik şarkıları adlı bir bölüm yayınlamış ve gelecek hafta devam edeceğimizi söylemiştim. Geçen programda Çin'in kuzeybatısına uzanmış, Uygur, Kazak ve Moğol dillerinde şarkılar dinlemiştik... Bu hafta üç farklı azınlık etnik grubun dillerinde şarkılar dinleyeceğiz. Mançu, Miao ve Dong halklarının şarkılarıyla, Çin'in en kuzeyinden güneyine, uzun bir yolculuğa çıkacağız. İlk olarak Mançularla başlayacağız.
Mançular, 12. yüzyılın başlarında Çin'de Jin Hanedanı'nı kuran Jurjen halkının torunları. Çin'in uzun imparatorluk döneminin en son hanedanı olan Qing de, ülkenin kuzeydoğusundan gelen Mançular tarafından kuruldu. Qing Hanedanı, 1644 yılından 1912 yılına kadar hükümranlık sürerek, Çin tarihinin en uzun hanedanların biri oldu. Mançular, Çin'in en büyük azınlık etnik gruplarından biri.
Mançular, eski zamanlarda ön tarafı kazıyıp arkadan uzattıkları kendilerine özgü saç şekilleriyle Çin'in en renkli etnik gruplarından biri. Kuşkusuz müzikleri de kendine özgü.
Mançu şarkılarının modern yorumcularından biri 1979 doğumlu Su Xidong. Sahne ismiyle Akşen! Liaoning'de doğan Akşen, Mançu bir aileden geliyor. Mançu etnik grubunun şarkılarını Akşen'in sesinden dinleyeceğiz... İlk olarak甩葱歌 adlı şarkı var...
Bir yoruma göre, Mançu dilindeki Mangga ve Ju kelimeleri birleştirilerek bu halka adını veren ve "cesur ok" anlamına gelen "Mançu" kelimesi türetilmiş... Mançu dili, Sibirya, Moğolistan ve Çin'in kuzeydoğusunda konuşulan Tunguz dil ailesine ait.
Mançu kültüründe müzik, tarihi anlatıların en önemli taşıyıcılarından biri. Mançuların Ulabun adını verdikleri hikaye anlatma sanatının bir bölümü halk şarkılarından oluşuyor. Ulabun Destanı'nda, Mançu etnik grubunun oluşumu ve gelişimi, Mançu kahramalarının efsaneleri, Mançuların örf ve adetleri ile üretim ve yaşamlarıyla ilgili bilgiler ve Mançuların atalarının anılması ve övülmesi konulu eserler bulunur. Mançuların ansiklopedisi olarak adlandırılan Ulabun Destanı'nda yer alan bazı tarihsel bilgilere, diğer kayıtlarda az rastlanır. Ulabun Destanı, Çin'in etnik gruplarının tarihi ve eski çağlarındaki sınırlar, milletler arası ilişkiler, antropoloji, toplum bilimi ve halk kültürünün araştırılması için değerli malzemeler sağlamaktadır.
Genç müzisyen Akşen, aynı zamanda bir Ulabun artisti... Akşen'den son bir şarkıyla Mançu müziğine veda edeceğiz: 又见额尔春
Genç müzisyen Akşen'in şarkılarıyla Mançu etnik müziğinin modern icralarını dinledik... Şimdi Çin'de resmi olarak tanımlanan 56 etnik gruptan biri daha var sırada: Miaolar...
Miao halkı Çin'in en eski etnik gruplarından biri. 5 bin yıllık tarihleri boyunca ülkenin kuzeyinden güneyine sürekli göç etmişler. Efsaneye göre, Miao halkının ataları olan Jiuli kabilesi, Zhuolu savaşında Sarı Nehir'in Sarı İmparator'u Huangdi'ye yenildikten sonra, Sarı Nehir vadisinde üstünlük Huaxia adlı kabile birliğine geçti. Miao halkı güneye göç etmeye başladı.
Miao halkının en çok bilinen geleneksel şarkı türlerinden biri Feige, yani uçan şarkı... Uçan şarkı olur mu demeyin; programı dinlediğinizde göreceksiniz nasıl da uçuyor...
***
Çin'de yaşayan Fransız müzisyen Laurent Jeanneau gerekli teknik malzemeleri yüklenerek Çin'i köşe bucak gezmiş ve Çin'in etnik şarkılarını yerinde kaydetmiş bir isim... Bu kayıtlardan bir kısmını doğal halleriyle albüme aktarmış, bir kısmını da elektronik olarak işlemiş ve etnik müziğe yeni formlar kazandırmış... Laurent Jeanneau imzasıyla hazırlanan, yirmiden fazla albüm bulunuyor. Programda Fransız müzisyenin Guizhou eyaletinde yaptığı bir Miao kaydının elektronik olarak işlenmiş halini dinleyeceğiz...
Dong halkının büyük korosu
Guizgou eyaletinde Miao halkıyla komşu bir etnik grup var; Dong etnik grubu... Dong halkının köylerinde çok bilinen bir söz vardır: Pirinç bedeni besler, şarkılarsa ruhu! Dong köylüleri için şarkı söylemek, bir bilgelik işaretidir. En fazla şarkı bilen kişi, köyün en bilgesi kabul edilir.
Dong etnik grubunun köylerinde, ihtiyar kadınlar akşamları köyün ahşap davul kulesinde toplanarak, dini bir vazifeyi ifa ediyormuşçasına şarkı söylüyorlar... Böyle bir akşamda Guizhou'nun Dimen köyünde köylü kadınları dinleme, hatta onlarla şarkı söyleme fırsatım oldu... Köyde kendi yaptığım bir kaydı programa dahil etmek istedim...
Kendine özgü bir karakteri olan Dong şarkılarına Büyük Koro deniyor. UNESCO'nun maddi olmayan kültür mirasları listesinde yer alan Büyük Koro tekniğinde, çoğu zaman bir çalgı veya bir şef bulunmaksızın, onlarca kişi aynı anda, farklı tonlarda şarkı söylüyor... Zaman zaman farklı melodiler iç içe geçiyor, ama her zaman tek bir hikayeyi anlatıyor... Bir halkın hikayesini...
Çin'de 56 etnik grup 9 milyon 600 bin kilometrekare genişliğindeki topraklarda birlikte yaşayıp, bu ülkenin uzun tarihini ve parlak kültürünü beraber yarattılar. Bu programda farklı etnik grupların kendi dillerinde şarkılarını dinledik, onların tarihleri ve kültürleri hakkında bazı genel bilgiler edindik... Gelecek programlarda Çin'in zengin etnik müziğini tanımaya devam edeceğiz... Yaşamak nefes almaktır, nefes almak da bir ritim meselesidir diyerek programı bitirelim, ve son olarak şunu temenni edelim: Hayatınızın ritmi bozulmasın efendim... Sağlıcakla kalın.