Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde yer alan İli vadisi, Fransa'nın Provence bölgesi ve Japonya'nın Hokkaido bölgesiyle birlikte, dünyanın lavanta üretimi konusunda en büyük üç merkezinden biri olarak biliniyor. Çin'de lavanta yağı piyasasının yüzde 90'ı, İli'den geliyor. Son yıllarda İli menşeli lavanta ürünleri, yüksek kalitesiyle uluslararası piyasanın göz bebeği haline geldi. Bugünlerde İli'de lavanta çiçekleri açmaya başladı. Bugünkü programda sizleri İli'ye götürüp, yöreye özgü lavanta üretimini yakından tanıtacağız.
Her yılın Haziran ile Ağustos aylarında, İli'deki lavantalar, çiçek açma sezonuna girer. Tüm İli vadisi, mor lavanta denizine dönüşür ve romantik bir havaya bürünür.
Hong Kong, Macao ve Taiwan'dan gelen çok sayıda ziyaretçi, lavantaların güzel manzarasını seyretmek için İli'ye bağlı Korgas kentine gelir. Jenny adlı bayan, Macao'dan ünlü bir lavanta uzmanı. Kendisine "İrtılı Kadın Padişah" adı verilen Jenny, Korgas'taki lavanta denizi karşısında heyecanını saklayamadı: (SES-1)
"Buraya ilk geldiğimde, bana taze bir izlenim verdi. Buradaki lavanta tarlalarında gezdiğimde, kendimi Fransa'da geziyor gibi hissediyorum. İli, son derece etkileyici bir turistik destinasyon. Bu nedenle lavanta manzarasını görmek için mutlak Fransa'nın Provence'sine gitmeniz gerek yok. Bu eşsiz manzara ülkemizde de var."
Lavanta'nın doğa şartlarına olan talepleri son derece yüksek. Bu nedenle dünyanın başlıca lavanta üretim merkezlerinin denizden yüksekliği 600 ile 800 metre arasında değişir. İli vadisi, aslında lavanta üretimi için son derece elverişli. Vadi, batıya doğru huni şeklinde yayılır. Bu nedenle Büyük Okyanus'tan gelen nemli havayı alırken, Xinjiang'ın güneyindeki çölden kaynaklanan kuru kumları engeller. Aynı zamanda İli vadisi, bol güneş ışıkları alır. Böylece İli vadisi, lavanta üretimi için gereken tüm coğrafi ve doğal şartlara sahip olur.
Her yıl Haziran ayında İli'de görkemli lavanta festivali düzenlenir. Bu yılki festival süresince de Lavanta Sektörü Geliştirme Üst Düzey Forumu yapıldı.
Fransa'da bitki yağı uzmanlarından Pierre Roths, foruma katılan uzmanlardan biri. Kendisi, aynı zamanda Büyük Britanya Ansiklopedisi'nin lavanta bölümünün yazarı ve Çin uluslararası uzmanlar bankasında parfüm kategorisinde baş bilimadamı görevini yürütmekte. Roths, İli'de üretilen lavanta kalitesini takdirle değerlendirdi: (SES-2)
"Eskiden Avustralya, ABD, Çin'in Xinjiang bölgesi ve Fransa'nın Provence bölgesindeki lavanta yağı arasında sıkça kıyaslama yapıyordum. Her kıyaslamanın sonucu, Çin ve Fransa'daki lavanta yağının en yüksek kalitede bulunduklarını gösterdi. Halbuki, İli ve Provence'den çıkarılan lavanta yağlarının en büyük farkı fiyat. İki yerden çıkarılan lavanta yağının kalitesi hemen hemen aynı düzeyde, ancak, İli, büyük fiyat avantajına sahip. İli'de üretilen lavantanın kalitesi gerçekten çok yüksek."
Korgas ilçesi, Çin'in en büyük lavanta üretim merkezi konumunda. Bu nedenle burası, "Çin'in lavanta memleketi" olarak adlandırılır. Korgas ilçesindeki lavantalar, yılda iki kez çiçek açarlar. Bu dünyanın diğer yerlerinde görülmez. Korgas ilçesinin lavanta üretim yüzölçümü 2 bin hektarı bulur. Yaklaşık 15 binden fazla köylü, lavanta üretimiyle uğraşır. İlçedeki lavanta üretiminin geleceğine yönelik plan üzerine, Korgas Tarım Müdürü Cao Shiping şunları kaydetti: (SES-3)
""
Önümüzdeki günlerde daha çok lavanta çeşitlerini geliştireceğiz. Bir yandan, ziyaretçilerin izleyebileceği türleri geliştireceğiz. Öbür yandan da kapsamlı imalata uygun ve yüksek yağ veren türleri elde edeceğiz. Şimdi, her mu'dan (Çin toprak birimi, yani on beşte bir hektar) 5 ila 6 kilo yağ elde edebiliriz. Önümüzdeki günlerde daha ileri lavanta türlerini ithal edeceğiz, böylece yağ çıkarma oranını 8-9 kiloya yükselteceğiz. Böylece köylülerimizin gelirleri de artacak. Önümüzdeki 5 yıl içinde lavanta üretim alanımızı bir kat artıracağız. 15 bin köylüyü bu alanda yeni istihdam edeceğiz. Gerçekleştirilen lavanta ekonomisinin ise 100 milyar yuana ulaşmasını planlıyoruz."
İli yerel hükümeti, lavanta üretimini özenle geliştirmenin yanı sıra, turizmi ve lavanta ürünlerine ilişkin ar-ge çalışmalarını bir araya getiren çağdaş tarımı ilerletiyor. Xinjiang Prenses Parfüm Anonim Şirketi, bu konuda seçkin bir örnek sayılır. Şirketin yönetim kurulu başkanı Ren Ke, İli'de lavanta sektörünün gelişmesinin şirkete getirdiği fırsat hakkında şöyle konuştu: (SES-4)
"Son iki yıl içinde şirketimize bağlı lavanta üretim parkı kuruldu. Biz burada dünyanın dört bir köşesinden gelen ziyaretçileri ağırladık. Hatta lavantanın memleketi Fransa'dan gelen ziyaretçileri karşıladık. Onlar, bize uluslararası vizyon ve düşünceleri sundular. Bu vizyonlardan hareket ederek, lavanta ile ilgili kültürel ürünlerini geliştirmeye başladık. Lavantalı yastıkları bulabilirsiniz, lavanta desenli resimler, kitaplar, porselenler ve nakışları görebilirsiniz. Bizim ürünlerimiz, tüm dünya piyasasına açılacak."
İli'deki lavanta sektörünün mevcut gelişmesi olumlu. Dahası, sektörün parlak geleceği var. Ancak bu sektörde atılım niteliğinde ilerleme kaydetmek hiç kolay bir iş değil. Korgas Tarım Müdürü Cao Shiping, lavanta türlerinin çeşitliği, ihraç platform zayıflığı gibi bazı sorunlarla karşı karşıya bulunduklarını söyledi. Cao Shiping, bu sorunları çözmek için yerel hükümetin yerel şirketlerle el ele vererek ortak çaba harcamakta olduğunu vurguladı.
Taiwan adasından vanilya uzmanı Zhou Yingjie, bu yıl lavanta sektörünü incelemek üzere bir heyetle birlikte İli'ye geldi. Zhou Yingjie, Xinjiang'da lavanta sektörünün gelişmesi hakkında kendi görüşlerini şöyle anlattı: (SES-5)
"Xinjiang'ın lavantayı kapsamlı imal etmesini tavsiye ediyorum. Xinjiang sadece yağ çıkarma ve manzara izlemeye odaklanmamalı. Aynı zamanda lavantadan kaynaklı daha çok ürün geliştirmeli. Mesela lavanta çayı. Öte yandan, Xinjiang, sadece lavanta ve gül üretimimi yaygınlaştırmakla sınırlı kalmamalı. Irtılı ve mis koku saçan diğer birçok bitkiyi ve parfüm yapılabilen çiçekleri de özenle geliştirmeli. "
