Uzun bir geçmişe ve 6 milyondan fazla nüfusuna sahip olan Yi etnik grubu, ülkenin güneybatısındaki Yunnan, Sichuan ve Guizhou eyaletleriyle Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi'nin kuzeybatısında dağınık bir şekilde yaşıyor.

      Yi etnik grubuna mensup insanların yaşadığı bölgelerde dimdik dağlar ve birbirleriyle kesişen nehirler dikkat çeker. Yüksek dağlar ve derin vadiler arasında dağılan göller ve havuzlar güzel bir manzara oluşturuyor.

      Yi etnik grubunun kendi dili ve yazısı vardır. Han-Tibet dil ailesine bağlı Tibet-Burma dil grubuna ait Yi dilinin 6 lehçesi var. Yi dilinde yazılan ve bugüne kadar süre gelen tarih kitapları ile edebi, tıbbi ve eczacı eserler ve Yiler arasında dilden dile dolaşan sözlü edebi eserleri zengin içeriğe sahiptir.

      Esas olarak tarımla geçinen Yiler, bazı bölgelerde hayvancılıkla da uğraşıyorlar.

       Renkli başörtüleri

       Yi kızlarına 'ashima', delikanlılarına da 'anheige' olarak hitap ediliyor.

       Yunnan'da yaşayan Yiler arasında dilden dile dolaşan "Ashima" adlı destanda güzel ve cesur bir Sani kızının hikayesi anlatılıyor. Asırlar geçti ama taş heykele dönüşen Ashima, büyüdüğü memleketteki taş ormanlarında hâlâ ayakta duruyor. Bir türküde şöyle deniyor:

       "Kayalar üzerinde bir kız duruyor, bu kız gökten inen çiçek gibi güzel. Bu kız sevimli Ashima'dır."

       Sani, Yi etnik grubunun bir koludur. Başörtüleri, günümüzde de Sani kızlarının en önemli süslerinden biridir. Başörtüleri genellikle akıllı Sani kızları tarafından kendi elleriyle yapılıyor. Başörtüsü olarak kullanılan 3 metre uzunluğunda ve 17 santim genişliğindeki siyah kumaş üzerinde işlenen rengarenk motifler Sani kızlarının zekası ve el becerisinin bir göstergesi olarak kabul ediliyor. Sani delikanlıları, sevgilisini seçerken ilk önce başörtülerine bakarlar. Bu nedenle Sani kızları, başörtülerini hep büyük titizlikle işlerler, bayram günlerinde de yepyeni kıyafetler giyerek, başörtüsünü takarlar ve dışarıya öyle çıkarlar.