Xinjiang'ın kuzeydoğusundaki Taçen kenti, Kazakistan'la komşudur. Uzakta olmasından dolayı, Taçen kenti, "torbanın dibi" olarak da adlandırılıyor, yani yolun sonu demek. Ancak bu yılın güz mevsiminde bu "torbanın dibi"nde Orta Asya piyasasına yönelik ilk Xinjiang Sebze Festivali düzenlendi. Sevgili dinleyiciler, bugün sizlere Taçen'den Orta Asya'ya yapılan sebze ihracatından bahsedeceğiz.
Taçen kentinin banliyösündeki sebze seralarından birinde köylü Jia Qiang bir yandan sebzelere organik gübre verirken, diğer yandan şunları söylüyordu:
"Burada organik sebzecilik yapılıyor ve organik gübre kullanılıyor. Bizde tarım ilacı ve organik gübreden sorumlu bir hizmet birimi var."
Jia ailesinin serasından yılda iki kez sebze alınıyor ve her bir seranın yıllık geliri 15 bin yuanı buluyor. Jia, serada sebze yetiştirmenin yorucu bir iş olduğunu, ancak diğer tarım ürünlerine göre organik sebzelerin daha çok para kazandırdığını söyledi. Jia, köydeki her ailenin iki ya da üç seraya sahip olduğunu da ifade etti.
Kasabanın yüksek bir yerinden bakıldığında seraların birbirini takip ettiği ve kilometrelerce uzandığı görülüyor. Taçen Belediyesi Başkan Yardımcısı Dong Dechuan, 2009 yılı itibariyle kentte 5300 sera bulunduğunu söyledi. Dong, Taçen kentindeki köylü ve çobanların sebze yetiştiriciliğine büyük ilgi gösterdiğini, sebzelerin yanı sıra, seralarda çilek, mantar ve çiçek de yetiştirildiğini ve seralarda yetiştirilen tarım ürünlerinin tamamının Kazakistan'a satıldığını anlattı.
Kazakistan'da yerel halktan sebze ve meyve yetiştirenlerin sayısı fazla değil, sebze ve meyvelerin büyük çoğunluğu Türkiye'den ithal ediliyor. Yolun uzak olmasından dolayı nakliye maliyeti çok yüksek. Meyve ve sebzeye büyük ihtiyaç duyan Kazakistan'da kişi başına yılda ortalama 54 kilo elma ve 31 kilo mevsim dışı sebze tüketiliyor. Tedarik yetersizliği ve nakliye maliyetinin yüksek olması, Kazakistan'daki sebze fiyatlarını, Çin piyasasındakinin 10 katına kadar çıkarıyor.
Buna karşın Kazakistan'la komşu olan Taçen havzası, hem toprağı bereketli, hem de sanayi kirliğinden uzak olan bir yer. Taçen Belediyesi Başkan Yardımcısı Dong Dechuan, Taçen'de yetiştirilen organik sebzelerin kalite bakımından güvenli olduğunu belirterek şunları anlattı:
"Gıda güvenliğine büyük önem veriyoruz. Taçen Karantina Müdürlüğü, tohumların seçiminden ürünlerin toplanmasına kadar denetim yapıyor, bu da sebzelerimizin güvenli olmasını sağlıyor. Ayrıca Kazakistan hükümetinden yetkilileri Taçen kentinde inceleme yapmaya davet ediyoruz. Kazakistan'ın hemen hemen bütün il yönetimlerinden yetkililer Taçen'i ziyaret etti."
Taçen kentine 12 kilometre uzaklıkta bulunan Baktu Sınır Kapısı'ndan 1000 kilometreye kadar olan bölgede Kazakistan ve Rusya'nın 12kenti yer alıyor. Toplam nüfusu 10 milyonu aşan bu 12 kentin sebze ve meyve gibi tarım ürünleri ihtiyacı esas olarak ithalatla karşılanıyor. Taçen kentinde yaşayan Kazak ve Ruslar ise komşu ülkelerdeki halkla aynı dili kullanıyor ve komşu ülkelerle çok uzun zamandır ticaret yapıyor.
Gülinar, Taçen'de bulunan bir sebze ihracat şirketinin müdürü. Gülinar, Çin Uluslararası Radyosu muhabirine şunları söyledi:
"Gerek Kazakistan'ın, gerekse Rusya'nın sebze ihtiyacı son derece fazla. Sebzelerin yüzde 80'i bizden alınıyor. Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında fazla sebze satamıyoruz, çünkü kendi yetiştirdikleri sebzeler toplanıyor. İlk iki yıl yalnızca elma sattık, daha sonra domates ve biber de satmaya başladık."
Gülinar, Taçen'de Orta Asya'ya yönelik olarak düzenlenen ilk Sebze Festivali'nde Kazakistan'dan gelen işadamı Cumadeli'yle tanıştı. Gülinar ve Cumadeli Taçen'da yetiştirilen sebzeleri birlikte daha uzaklara satmak konusunda anlaştı. Cumadeli, şöyle konuştu:
"Buraya 2 bin ton sebze almak amacıyla geldim. Bu 1.5 milyon ABD Doları tutarında bir maliyet demek. Sebzeler önce Kazakistan'ın Astana şehrine, oradan da Rusya'ya gönderilecek. Taçen'de bir soğuk hava deposu kuracağım, daha sonra da Astana'da da bir tane açmayı planlıyorum."
Kazakistan'ın Dongha ilindeki konsolosu Şabet Habnoviç Çin Uluslararası Radyosu muhabiriyle yaptığı söyleşide şunları belirtti:
"Taçen çok iyi bir başlangıç yaptı. Bundan sonraki ikili ticarete ilişkin belgeler de elime ulaştı. Ülkeme dönünce iyi bir tanıtım yapacağım. Çin ile ekonomik ilişkileri geliştirmek istiyoruz."
Çin Sebze Sirkülasyon Derneği Başkanı Dai Zhongjiu, Çin'de üretilen organik sebzelerin yurtdışına satılmasının son derece olumlu olduğunu belirterek şunları kaydetti:
"Sebze Festivali'yle Taçen'de üretilen sebzeleri daha fazla tanıtmak ve yerel halkın üretimi ve ürün çeşitlerini arttırmasını sağlamak istiyoruz. Bunun bölgedeki sebze yetiştiriciliğine yardımcı olacağına inanıyoruz."