Çin'in defalarca ciddi girişimlerde bulunmasına rağmen, ABD Başkanı Barack Obama ve Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'un, Dalay Lama'yla dün (18 Şubat) Beyaz Saray'da görüşmesi geniş tepkiler uyandırdı.

    Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ma Zhaoxu, bugün konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, ABD'nin Çin'in içişlerine müdahale niteliği taşıyan bu girişiminin, Çin halkının duygularını incitmenin yanı sıra, iki ülke arasındaki ilişkilere de ciddi zararlar verdiğini belirtti. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Cui Tiankai, ABD'nin Çin'deki Büyükelçisi Jon M. Huntsman Jr.'u makamına çağırdı.

    Ma Zhaoxu, Tibet'in Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası, Tibet meselesinin de Çin'in iç işi olduğuna dikkat çekti. Sözcü, herhangi bir ülkenin liderinin veya hükümet yetkililerinin hangi gerekçeyle olursa olsun Dalay Lama'yla görüşmesine ve herhangi bir ülke veya kişinin Dalay Lama konusunu bahane ederek Çin'in içişlerine müdahale etmesine Çin'in kesinlikle karşı çıktığını vurguladı. Sözcü, Dalay Lama'nın onlarca yıldır sürdürdüğü girişimlerin, bu kişinin yalnızca bir din adamı olmakla kalmayıp, uzun zamandan beri din bayrağını kullanmak suretiyle Çin'i bölmeyi amaçlayan bölücü faaliyetlerle meşgul olan siyasi bir sürgün olduğunu kanıtladığını dile getirdi. Sözcü, ABD yönetiminin, Dalay Lama'nın ülkesine girmesine izin vererek, ABD liderleri ve diğer önemli siyasi şahsiyetleriyle görüşmeler yapmasını örgütlemesinin, uluslararası ilişkilerde geçerli temel ilkelere, Çin ile ABD arasındaki üç ortak bildiriye ve "Çin-ABD Ortak Açıklaması"ndaki ilkelere aykırı olduğunu vurgulayarak, bunun aynı zamanda ABD yönetiminin Tibet'i Çin'in bir parçası olarak kabul ettiğini defalarca yinelemesine ve "Tibet'in bağımsızlığı"nı desteklememe taahhüdünde bulunmasına ters düştüğünü söyledi.

    Öte yandan, ABD'deki Çinliler de, ABD liderlerinin iki ülke arasındaki ilişkilere zarar veren basiretsiz davranışını kınadılar.

    ABD-Çin İlişkileri Ulusal Komitesi üyesi olan kıdemli yorumcu Teng Shaojun, Çin ile ABD arasındaki ilişkilerde son zamanlarda kaygı verici bazı işaretlerin görüldüğünü ve Obama'nın bu durumda Dalay Lama'yla görüşmekte ısrar etmesinin ikili ilişkiler üzerinde olumsuz etkide bulunacağını ifade etti. Teng, ABD liderlerinin, Çin ile yapıcı ilişkileri güçlendirmeye özen göstermeleri gerektiğini vurguladı.

    ABD'de yaşayan ünlü Çinli yorumcu Fang Yan, Tibet'in Çin'in bir parçası olduğu gibi, toprak bütünlüğünün de Çin'in temel çıkarları arasında bulunduğunu, bu ilkesel sorun üzerinde hiçbir taviz verilemeyeceğini söyledi. Fang, Obama yönetiminin stratejik bakımdan, Çin ile ABD arasındaki üç ortak bildiri ve "Çin-ABD Ortak Açıklaması"na dayanarak, iki ülke arasındaki fikir ayrılıklarını doğru yöntem ve yollarla çözmesi gerektiğini kaydetti.

    Aralarında ABD Güney California Çinli Toplulukları Birleşik Derneği'nin de bulunduğu birçok Çinli göçmen örgütü tarafından Obama'ya gönderilen açık mektupta, Obama'nın Dalay Lama'yla görüşmesinin, Çin ile ABD arasındaki ilişkilerdeki en hasas noktaya dokunarak, ikili ilişkilerin gelişmesi üzerinde olumsuz etki yapacağına dikkat çekildi ve "Yalnızca iki ülke arasındaki stratejik işbirliği ve karşılıklı destek iki ülkenin ortak çıkarlarına uygundur" dendi.