Adelhan'ın yerleşik yaşamı

    Çin'in kuzeybatısındaki Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde eski bir göçebe milliyet olan Kazaklar yaşıyor. Nesiller boyu basit çadırlarda yaşayan Kazaklardan bazıları artık tuğlalı evlerde oturmaya ve sıcacık sobanın yanında televizyon seyretmeye başladı. "Yerleşik" kelimesi de yavaş yavaş Kazaklar arasında yaygınlaşıyor.

  Adelhan, Kazak milliyetinden bir yaşlı. Adelhan, artık eşi Zuran ve 4 çocuğuyla Altay bölgesine bağlı Fuhai ilçesindeki Sakru köyünde 116 metrekare genişliğindeki tuğlalı bir evde yaşıyor. Adelhan, eski yaşamından bahsederken şunları söyledi:

  "O zamanlar yazın Altay'ın otlağına giderdik, kışın da Shawuer dağına göç ederdik. Yol çok uzundu. Yaşamımız da zordu, çadırda kalıyorduk ve gaz lambası kullanıyorduk. Kışın çadırın içi çok soğuk olurdu ve tipi olunca 100'den fazla hayvanımız telef oluyordu."

  Tipiden kurtulmak için Adelhan ve 30 çoban ailesi Altay dağı ve Shawuer dağı arasındaki bir vadide ahşap ev yaptırdı. Ancak hayvan sayısının artması ve otlağın verimsizleşmesiyle birlikte besledikleri hayvanlar yemsiz kalacaktı.

  2005 yılında çobanların yaşamını iyileştirmek ve gelirlerini artırmak için Fuhai ilçesi hükümeti, çobanların yerleşik yaşama geçmesini amaçlayan yerleşik yaşamı projesini başlattı. Bir yıl sonra, Adelhan'ın oturduğu ahşap evin bir kilometre uzağında, su, elektrik, yol, telefon, televizyon, internet ağı gibi altyapısı bulunan dispanser, dükkan, okul, kültür merkezine sahip yeni bir köy ortaya çıktı.

  Köy kuruldu, ancak köye yerleşmek isteyen pek yoktu. Adelhan'ın eşi Zuran, düşüncesini şu sözlerle dile getirdi:

   "Biz bir yerde devamlı kalmaya alışık değiliz. Kalacağımız ev ve hayvanlar için de ahır yapılacak. Tuğlalı evin sıcak olup olmayacağını da bilmiyorduk. Ancak köy yetkilileri bize evde su ve elektrik olacağını, köyde hastane ve okul da bulunduğunu söyledi. Deneme düşüncesiyle başvuruda bulunduk."

   Fuhai İlçesi Başkan Yardımcısı Jia Lin, hükümetin yerleşik yaşama geçen çobanlara yaptığı yardımlar hakkında şu bilgileri verdi:

  "İlçe maliyesi her çoban ailesine ev ve ahır yapımına 20 bin yuan yardım sağlıyor, bunun yanı sıra bir de 5 bin yuan tutarında yaşam yardımı veriliyor."

   Adelhan ailesi geniş bir evin yanı sıra hayvanlarının kışı geçirmeleri için 80 metrekarelik bir ahır yaptı ve artık tipiden endişesi kalmadı. Onlara ayrıca 6 hektar otlak ve yem yetiştirmek için de 4 hektar toprak verildi.

   Adelhan, köyde düzenlenen hayvanları bilimsel beslemeyle ilgili eğitime de katıldı. Adelhan, bilimsel üretim metotlarıyla daha önce bir yılda kazandığı parayı artık birkaç ayda kazanabildiğini söyledi ve şunları belirtti:

   "Derslerde besleme ve yem yetiştirme konusunda birçok yeni bilgi edindim. Şimdi kaliteli inek ve koyun besliyoruz. Yemin üretim miktarı artarken, süt ve koyun tüylerinin kaliteleri de yükseldi. Ailemin eskiden sadece birkaç bin yuan olan yıllık geliri  50 bin yuana kadar çıktı."

   Yerleşik yaşam çobanların gelirlerini artırırken, dispanser, okul ve kültür merkezi gibi tesisler de yaşamlarını kolaylaştırdı.

Adelhan'ın ailesinin yaşamında meydana gelen bu değişiklikleri görenler de köye yerleşmek istedi. Geçen yıl köye yalnızca 30 aile gelmişti, bu yıl bu sayı 60'a çıktı ve tüm Altay bölgesinde ise 8 bini aşkın çoban ailesi yerleşik hayata başladı.

Adelhan, evine giden Çin Uluslararası Radyosu muhabirine geçen yıl aldığı ikinci el cipi de gösterdi ve şunları söyledi:

"Geçen yıl 20 bin yuana aldım. Şimdi yollar yapıldı ve bununla yem almak çok kolay oluyor. Yaşamımız gün geçtikçe daha da iyileşiyor."