Uyumlu dünyayı amaçlayan dış politika

    Çin Komünist Partisi (ÇKP) 17. Kongresi, kısa süre sonra düzenlenecek. Geçen beş yılda ÇKP'nin ortaya koyduğu "Uyumlu dünya oluşturma" düşüncesi, Çin'in diplomatik çalışmalarının öncelikleri arasında yer aldı.

    ÇKP'nin bundan beş yıl önce düzenlenen 16. kongresinin raporunda, "Uluslararası toplumla ortak çaba harcayarak dünyanın çok kutuplulaşmasını ve farklı güçlerin uyum içinde bir arada yaşamasını sağlamaya hazırız" ifadesine yer verilmişti. Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao, Birleşmiş Milletler'in kuruluşunun 60. yıldönümü için Eylül 2005'te düzenlenen zirvede yaptığı konuşmada "Uyumlu dünya" kavramını ilk kez ortaya koyarak bunun içeriğini açıklamıştı. "Uyumlu dünya"nın oluşturulması için çok taraflılıkta ısrar edilerek ortak güvenliğin sağlanması, karşılıklı yarara dayalı işbirliğinde ısrar edilerek ortak refaha ulaşılması, hoşgörüde ısrar edilerek medeniyetler arası diyalog yapılması gerektiğini vurgulayan Hu Jintao, şu açıklamalarda bulunmuştu:

    "Karşılıklı güven, karşılıklı yarar, eşitlik ve işbirliğine dayalı yeni bir güvenlik anlayışı oluşturarak adil ve etkili kolektif güvenlik mekanizmasını kurmalıyız. Aynı zamanda dışa açık, adil ve ayrımcı olmayan çok taraflı ticaret sisteminin kurulup sağlamlaştırılmasını hızlandırarak 21. yüzyılı herkesin gelişmenin meyvelerinden pay aldığı bir asıra dönüştürmeli, eşitlik ve dışa açıklık ruhuyla medeniyetlerin çeşitliliğini koruyarak ve farklı medeniyetler arasındaki diyalog ve iletişimi yoğunlaştırarak, bütün medeniyetlerin bir arada varlıklarını sürdürebileceği uyumlu bir dünya yaratmalıyız."

    Çin'in diplomatik çalışmaları, "Uyumlu dünya" düşüncesini izleyerek tüm dünyanın dikkatini üzerinde topladı. Uluslararası işlerde ve sıcak konularda giderek daha etkin rol oynayan Çin, Kore Yarımadası'ndaki nükleer sorun konusunda 6'lı Görüşmeler'i kararlılıkla savunarak görüşmelerde önemli atılım gerçekleştirilmesini sağladı; Sudan'ın Darfur sorunu konusunda yapıcı rol oynayarak, Sudan hükümetinin Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği'yle üçlü diyalog ve eşit istişarelere başlamasına katkı yaptı; İran nükleer sorunu konusunda da görüşmelerin gerçekleştirilmesi için yoğun çaba harcadı.

    Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'ndan Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü Gayrıresmî Liderler Toplantısı'na, G-8 ile gelişmekte olan ülkelerin liderleri arasındaki diyalog toplantısından Asya-Avrupa Zirvesi'ne, Shanghai İşbirliği Örgütü Zirvesi'nden Çin-Afrika İşbirliği Forumu Beijing Zirvesi'ne kadar çeşitli çok taraflı platformlarda Çin, terörle mücadele, iklim değişimi ve enerji güvenliği gibi tüm dünyayı ilgilendiren konularda sesini giderek daha fazla duyurdu.

    "Uyumlu dünya" düşüncesi ışığında Çin, büyük devletlerle ilişkilerini giderek daha olgun hale getirirken, komşu ülkelerle iyi komşuluk, dostluk ve işbirliği ilişkilerini durmadan derinleştirdi, gelişmekte olan ülkelerle dostluğuna yeni canlılık kattı. "Uyumlu dünya" düşüncesi, Çin'in diplomatik çalışmalarının yeni aşamasını simgelediği gibi, dünyanın barış, istikrar ve refahına katkı yapma yönündeki sorumluluk duygusunu da ortaya koydu.

    Çin'in "Uyumlu dünya" oluşturma görüşü, uluslararası toplumda genel kabul gördü. ABD Maryland Üniversitesi öğretim üyelerinden Anil Gupta, bu görüşün Çin'in diğer ülkelerle olan ilişkilerinin gelişmesinin çifte ve çok taraflı kazanç getireceğini savunurken, Suriye'nin Çin'deki büyükelçisi Muhammed Heir el Vadi, bu görüşün dünya barışının korunması için yararlı olacağını belirterek şunları kaydetti:

    "İnsanlığın farklı medeniyetler arasındaki düşmanlık ve farklı teoriler arasındaki çatışmalardan kaynaklanan savaş ve benzeri deneyimleri, 'farklı medeniyetlerin kesinlikle birbirleriyle karşıt olacağı' şeklindeki yanlış anlayıştan kaynaklanıyor. Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao'nun dünya barışı uğruna ortaya koyduğu uyumlu dünya oluşturma ve medeniyetlerin çeşitliliğini savunma düşüncesi, bütün ülkelerin ve tüm insanlığın ilerlemesi için son derece yararlıdır."

    Uyumlu dünya oluşturmak ve barışçı gelişme yolunu izlemek, Çin'in temel dış politikası haline geldi. Çin Başbakanı Wen Jiabao, geçen 5 Mart günü okuduğu hükümet çalışma raporunda barışçı gelişme yolunu kararlılıkla izleyeceklerini yineleyerek şöyle konuşmuştu:

    "Uyumlu dünya oluşturmak demek, siyasette eşitlik ve demokrasi, ekonomide karşılıklı yarar ve işbirliği, kültürde iletişim ve ortak ilerleme demektir. Ülkeler arasındaki dostça işbirliği yoluyla küresel boyuttaki geleneksel ve geleneksel olmayan güvenlik sorunlarının üstesinden birlikte gelerek dünyanın kalıcı barışı ve ortak refahını gerçekleştireceğiz. Değişen ve karmaşık uluslararası durum karşısında barış, gelişme ve işbirliği bayrağı altında barışçı gelişme yolunu kararlılıkla izleyeceğiz."