Ay Bayramı'nda ay çöreğini konuşmak

Çin genelinde son günlerde büyük bir hareketlilik söz konusu; kimileri memleketine ana babasına kavuşup aile sevgisini yaşıyor, kimileri başka kentlere gidiyor... Tabii evde kalıp kitap okuyarak dinlenen vatandaşlar da var.

Peki, bu hareketlilik neyin nesi?

1 Ekim'de Çin Halk Cumhuriyeti'nin (ÇHC) kuruluşunun 71. yıldönümü ve aynı güne denk gelen, Ay Bayramı adıyla bilinen Güz Ortası Bayramı dolayısıyla, herkes tatilde olacak. Tatil 8 gün sürecek.

Bu tatilde seyahate çıkılır, tatil dinlenme ve eğlence vaktidir, tabii lezzetli yemekler de son derece önemlidir.

Peki Ay Bayarmı'nda neler yenir? Bu soruyu herhangi Çinliye sorarsanız, kesinlikle önce Ay çöreğini sayarak söze başlar...

Olmaz olmaz ayçöreği

Ay Bayramı, Bahar, Qingmin ve Duanwu bayramlarıyla birlikte Çin'in en uzun geçmişe sahip olan ve en çok milli özellik taşıyan dört geleneksel bayramından biridir.

Ay Bayramı'nda bir Çinli nerede bulunursa bulunursun mutlaka ayçöreği yer, bu bir gelenek bir kuraldır. Ayçöreği yenmeden bayram sayılmaz.

Herhangi süpermarkete, pastahaneye veya kafeye (örneğin Starbucks) giderseniz, kesinlik çeşit çeşit ayçöreklerini görebilirsiniz. Sokaklarda birçok insan ayçöreği kutusu taşıyor...

Çin'in çeşitli bölgelerindeki ayçöreklerinin tatları farklıdır, ayırmak istersek tatlı ve tuzlu dahil iki çeşidi olduğunu söyleyebiliriz. Beijing'in temsil ettiği Jing tipi Ayçöreği, ülkenin doğusunda bulunan Suzhou'nun temsil ettiği Su tipi Ayçöreği, Çin'in güneyinde bulunan Guangdong kenti ve Chaozhou bölgesinin temsil ettiği Chao tipi Ayçöreği, en ünlü ayçöreklerindendir. Binlerce yıllık geçmişi olan ayçöreğinin bugüne kadar gelmesinin esas nedeni, güzel tatlarıdır.

Geleneksel ayçöreğinin içinde genellikle hünnap ezmesi, kırmızı fasulye, beyaz fasulye, yeşil fasulye, lotus tohum ezmesinden başka, tuzlanmış ördek yumurtası sarısı, meyve (durian dahil), kakao, krem ve peynir kullanılmaya başlandı.

Esasını kayısı, şeftali, zeytin, susam ve ayçiçeğinin çekirdekleri oluşturan ayçöreği, Wuren (beş çeşit çekirdek anlamında) Ayçöreği olarak adlandırılıyor. Çin'de en yaygın geleneksel ayçöreği pastası olan Wuren Ayçöreği ve diğer ayçöreklerinin yapım tekniği, 2008 yılında ulusal düzeyde maddi olmayan kültür mirası listesine dahil edildi.

Aslında Wuren Ayçöreği'ne gelince tatları yine yörelere göre değişir ve ayçöreğinin içine farklı malzemeler ilave edilir. Bazı insanlar, Hindistan cevizi içi, et ve şeker de koymayı tercih eder.

Bugün insanın aklına gelen her çeşit malzeme ayçöreği içine koyulabilir; dondurmalı, meyveli, yeşil çaylı, deniz ürünlü, mantarlı, peynirli...

Wuren, lotus tohumlu, kestane, kırmızı fasulye ezmesi, hünnap ezmesi ve siyah susam içli 6 çeşit ayçöreği, en çok satılan 6 çeşit geleneksel ayçöreğidir.

Ayçöreği bıçakla kesilerek mi, elle parçalanarak mı yenir?

Ayçöreğini yemenin standart bir tarzı var mı? Bu sorunun çözümü için Çin'de güneyliler ve kuzeyliler hep "kavga ederler", her iki taraf da kendi tarzının en doğrusu olduğunu iddia eder.

Bazıları "Güneyliler ayçöreği yemeden önce onu keser ardından çatalla yerler, kuzeyliler elde tutup dilim dilim ısırarak yerler" diyor. İnternet kullanıcıları duruma göre, eğer küçükse elle parçalayıp yiyeceğini, büyükse kolaylık için önce elle veya bıçakla böleceğini söylüyor.

Aslında bu konuda doğru ya da yanlış yöntem yoktur, herkes canı nasıl istiyorsa öyle yer.

Geleneklere göre, Ay Bayramı gecesinde Ay'a tapma töreni düzenlenir, Ay'a tapılır, ayçöreği ile diğer tatlı ve meyveler bulundurulur, daha sonra ayçöreği dahil tüm yiyecekler paylaşılır. Dolunay, aile bütünlüğü ve mutluluğu simgeleyen ayçöreği eşit şekilde kesilir, bir ailede kaç kişi varsa, ayçöreği o kadar parçaya bölünür. Aileye kavuşamayan aile ferdine ait parça büyükler tarafından saklanır ve gurbetçi eve gelince onun için muhafaza edilen parçayı yerdi.

Ayçöreği genellikle 120 veya 100 gram ağırlığında olurdu, şimdi ise 100 veya 80 grama kadar azaltıldı, hatta Starbucks dahil birçok markanın ürününün ağırlığı 40 grama kadar düştü. Bu, zamanın özelliğine uygun bir eğilim, pek fazla kalabalık aile kalmayınca ve insanlar aynı anda daha fazla çeşidi denemek isteyince, ayçöreği küçülüyor, şekilleri ise zenginleşiyor ve tatları çeşitleniyor.

Ayçöreğinin yanında bir bardak çay tavsiye edilir, çünkü birçok çeşit ayçöreği azcık ağır sayılır, çayın mis kokusu çöreğin lezzetiyle örtüşür.

Helal Ayçöreği

Ay Bayramı, Çin'de Han dışında Dong, Miao, She, Zhuang, Kore, Li, Mançurya, Dai ve Gaoshan dahil 20'den fazla etnik azınlık grubu tarafından da kutlanıyor.

Hui etnik grubundan genç bir kadının açıklaması belki Çin'deki Müslümanları temsil edebilir. Genç kadın dedi ki: "Bir Hui kızım. Ay Bayramı ülkemizdeki geleneksel bayramlardan biridir. Hui vatandaşlar bayrama o kadar büyük önem vermemesine rağmen, biz Çinliyiz ve diğer etnik gruplar gibi bayramı kutluyoruz. İslamiyet'e inanan bir etnik grup olarak belli bir yemek alışkanlığımız var, sadece helal yemekleri tercih ediyoruz. Tüm Çinliler bir ailedir. Dolunay çıktığı gün, Çin'in 1,4 milyar nüfusunun mutlu yaşamalarını dilerim."

Kutlamaları Han etnik grubununkinden farklı olabilir, ancak ayçöreği Çin'de birçok etnik azınlık gruptan vatandaşların beğenisini kazanmıştır, bu gruplar arasında Müslüman gruplar da yer alıyor. Geleneklere uymak şartıyla, Çin'de çeşitli helal ayçörekleri üretiliyor.

Başkent Beijing'de Xiang Ju Zhai adlı bir helal ayçöreği markası var. Bu markanın ayçörekleri arasında tatlı, tuzlu ve tuzlu-tatlı dahil 3 çeşit var. Tuzlu-tatlı ayçöreğinin içinde 5 çeşit kuru yemiş, kırmızı soya fasulye ezmesi, kristal şeker, siyah susam, hünnap ezmesi, dana eti, lotus kökü, ördek yumurtası bulunur. Bu ayçöreklerin hepsi helal malzemelerle yapılır.

2005 yılında Çin Ulusal Halk Meclisi'nin mekanı Büyük Halk Toplantı Sarayı'nda ilk kez 2005 yılında bir devlet konuğuna verilecek ziyafet için ayçöreği siparişi verildi. Xiang Ju Zhai, ihaleye katılan 13 şirketin arasından çıktı ve ondan beri Xiang Ju Zhai Büyük Halk Toplantı Sarayı'nın iznine sahip tek ayçöreği sağlayıcısı haline geldi. 2008 Olimpiyat Oyunları'nın açılışına katılan 16 ülkenin devlet başkanına yine Xiang Ju Zhai'nin ayçörekleri sunuldu.

Aynı gün çifte bayram kutlamak, bir daha 2031 yılında olacak

Çift sayı, Çinlilerin hoşuna gider, bir anda iki müjdenin gelmesine çifte mutluluk denir. Bu yıl, Ay Bayramı ve Ulusal Bayram'ın aynı günde kutlanması bir çifte mutluluk sayılır. Bir daha ne zaman çifte mutluluğu kutlayacağız? Astronomi uzmanlarından dinleyelim.

Geleneksel Çin Ay Takvimi'ne göre, Ay Bayramı 8. ayın 15. gününde, ancak Miladi Takvimde farklı tarihlerde kutlanır. Miladi Takvimde 365 veya 366 gün varken Ay Takvimi'nde sadece 354 veya 355 gün var. Bu, iki takvim arasında 3 yılda bir ay farkın ortaya çıktığı anlamına gelir. Bu tür çelişkiyi çözmek için Çinlilerin ataları belli bir aralıkla bir yılın 13 aya sahip olmasını ayarlamış. 13 ayın olduğu yılda bazı bayramların kutlanma tarihi 18 gün ertelenir.

Örneğin normal bir yıl olan 2019 yılında Ay Bayramı 13 Eylül'de kutlandı, 2020 yılında 13 ay ve 2 tane dördüncü ay bulunduğu için bayram geç kutlanacak.

Ay Takvimi döngüsel bir sistem olduğu için Ay Bayramı ve Ulusal Bayram'ın aynı güne denk gelmesine ara sıra rastlanır. Bu yüzyılda 2031'de ve 2077'de iki kere daha 1 Ekim'de kutlanacak.

Bu yılın başında meydana gelen yeni koronavirüs salgını nedeniyle Çin vatandaşları eve kapandı, turizmde durgunluk yaşandı. İki bayramın getirdiği 8 günlük tatil Çin vatandaşlarını heyecanlandırdı, yurt dışındaki salgın durumu düşünüldüğünde yurtiçi turizmde patlama bekleniyor, ayçörekleri de çeşitli ulaşım imkanlarıyla destinasyonlara ulaştırılıyor.