Böcekler uyanırken, salgının bitmesi bekleniyor

5 Mart günü Çin'de Jingzhe Günü kutlandı. O günü Çinliler çok bekledi.

Jingzhe'nin arife gününde Çin'deki en meşhur sosyal paylaşım platformlarından WeChat'te bir video hızla yayılıyordu. Bu video Çinlilere büyük ümit verdi. Videoda şunlar anlatılıyor;

Çinlilerin geleneksel takvime göre, salgınlar Dong Zhi sezonunda başlar, Xiao Han sezonunda artır ve Da Han sezonunda ciddileşir, Li Chun seonunda doruğuna ulaşır, Yushui sezonunda zayıflamaya başlar, sonunda Jing Zhe sezonunda sona erir.

Dong Zhi günü (kış gündönümü) gündüzün en kısa olduğu ve hava ısısının en düşük dereceye indiği gündür. Jing Zhe gününde ise kış uykusuna yatan böcekler aniden uyanır. Çinlilerin atalarının bu keşfi, sanki modern zamanlarda dünyayı etkileyen salgın hastalıkların durumuna uyuyor gibi. Bu nedenle videonun sonunda yeni koronavirüs salgının (Covid-19) bir an önce sona ermesi dileğinde bulunuldu.

Bu güzel dilekle Jing Zhe sezonuyla ilgili ayrıntılara girelim.

"Böceklerin uyanış günü"

Jing Zhe sezon ismindeki Jing, korkutmak veya ürkütmek; Zhe ise böceklerin yemeden ve içmeden kış uykusuna yatması anlamına geliyor.

Çin'de yaygın olan Ay Takvimi'ne göre, ilkbaharın ilk gök gürültüsü Jing Zhe sezonunda duyulur, kış uykusunda bulunan böcekler bu gürültüyle aniden uyandırılır. Jing Zhe sezonunda hava ısınır, sıkça gök gürültüsü duyulur. Bu sezon, genellikle 5 Mart'ta başlar.

Jing Zhe sezonu, Ay Takvimi'nde yer alan, yılın 3. sezonudur. Diğer sezonlar gibi, Jing Zhe'yla da güzel bir efsane var.

Dünyayı yartan Pangu

Çin mitolojisine göre yaşadığımız bu dünyayı yarattığına inanılan Pangu, 18 bin yıl yaşadıktan sonra ölmüş. Ölmeden önce sol gözü güneşe, sağ gözü aya dönüşürken, son nefesi rüzgar ve bulut, ağından çıkan son ses gök gürültüsü olmuş. Gök gürültüsü sonbahar ve kışın toprak altında saklanırmış, baharda köylüler ekim yaptığında toprak altından çıkarmış.

Kış uykusunda bulunan yılan, akrep, kırkayak ve kaplumbağa gibi böcek ve sürüngenler, Zhe Böcekleri olarak da adlandırılır. Bütün kış mevsimi boyunca böcekler toprak altında yemeden, hareket etmeden kalır. Ama Jing Zhe sezonunun başladığı gün, böcekler gök gürültüsü tarafından uyandırılır.

Jing Zhe'da sadece böcekler değil, tüm yerküre uyanır, canlılık getirilir. Bu iklim özelliğini sadece Çinliler değil, dünya halkı da fark etmiştir. Örneğin yakınlarda kutlanacak Nevruz Bayramı bir örnektir. ABD'li bilim insanlarının araştırmalarına göre, bir gök gürültüsü, yeryüzünde on binlerce gübrenin oluşmasına yol açar.

"Jing Zhe sezonunda, bahar ekimi ihmal edilmez"

Jing Zhe sezonunda hava daha da ısınır, kırmızı şeftali çiçekleri açarken ve kırlangıçlar dönerken, Çin'in birçok bölgesi bahar ekimine girer. Çin'in orta bölgelerinde yaygın olan bir atasözü vardır; "Jing Zhe sezonuna girilince, bahar ekimi bırakılmaz."

Kışın ekilen tahıllar yavaş yavaş olgunlaşma mevsimine girdiği için Jing Zhe sezonunda köylüler çok meşgul olur. Örneğin buğday için su miktarının fazla veya az olması tehlikelidir, çünkü her ikisi de zararlıdir. Bunun için köylülerin hava durumunu yakından takip ederek, olumsuz durumun ortaya çıkmasını önlemeye çalışır.

Bu yıl yeni koronavirüs salgınından dolayı Çinliler hükümetin çağrısına göre mümkün olduğunca evde kaldı. Salgın durumunun iyileşmesiyle, salgından koruma önlemlerini gevşetmeme şartıyla, Çinliler işbaşı yapmaya başladı. Köylüler de tarla başında.

Jing Zhe sezonuna ilişkin gelenekler

Eski çağlarda Çin'de Jing Zhe'yla ilgili bazı örf ve adetler varmış; bazı bölgelerde insanlar, tütsü yaparak, özel olarak hazırlanan eşyayla Gök Gürültüsü Tanrısı'na tapar, bereketli bir yıl ile yeterli yağmur yağış dilermiş; bazı bölgelerde Jing Zhe sezonunda armut yenilirmiş; birçok bölgede ilk gök gürültüsü duyulduğunda bir anne, çocuğunun yattığı yastığı çevirirmiş. Bunun anlamı, yerküredeki varlıkların uyanmış olduğu ve bir daha uzun uyumayacağıymış...

Jing Zhe sezonunda havanın ısınması ve çiçekler açmasına rağmen, hastalıklar yine yaygın olur. Çin tıbbı, "olmuş hastalıklar değil, henüz olmamış hastalıkları tedavi etmeye" özen gösterir, yani hastalıkları önceden önlemeye önem verir. Sezonun özelliklerine göre, insanlar birçok hastalığa yakalanmamak için çeşitli önlemler almalı. Örneğin, herkes grip ve nezleden korunmalı, hava sıcaklığına göre elbiselerin sayısını azaltabilir veya artırabilir, ancak aşırı azaltmamalı ve kendisini sıcak tutmalı, kamusal alanlarda az bulunmalı, öğle güneşi almalı, gece eğlencelerini uygun miktarda tutmalı, her zamanki gibi bol meyveler tüketmeli.