Çin sinemasının 70 yılına bakış (1.bölüm)

2019, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 70. yılı. Çin sinemasında bu 70 yılda tam bir rönesans yaşandı. Yeni dönemde, Çin'in devlet gücü ve devlet imajı sürekli gelişti. Çin sineması Çin'in kültürel gücünün simgesi ve Çin'in dünyayla iletişiminin önemli bir kanalı haline geldi.

Yeni Çin'de sinemanın başlangıç aşaması

1930-1940'lı yıllarda Xia Yan'ın başını çektiği sanatçılar, milli kurtuluş için gerçekleştirilen devimlere uyum sağlayarak "Azgın Dalgalar" (Kuang Liu, Raging Waves) ve "İlkbahar Suları Doğuya Akıyor" (Yi Jiang Chun Shui Xiang Dong Liu,The Spring River Flows East) gibi eleştirel nitelikler taşıyan seçkin filmler ortaya getirdi.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1949 yılı Çin sinemasının büyük dönüm noktasıdır. Sosyalist sistemin kurulması ve gelişmesine paralel olarak, sinema yeni rejimin ulusal bir imaj oluşturması için en önemli sanat formu haline geldi. 1950 yılından itibaren, sinemaya hükümet tarafından büyük önem verildi.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra, sinema çalışanları Cumhurbaşkanı Mao Zedong'un ortaya koyduğu sanat yapımlarının yaşama yaklaşması ilkesine göre "Beyaz Saçlı Kız" (Çince: Bai Mao Nu İngilizce:The White Haired Girl) gibi sosyalist dönemin ruhunu yansıtan ve kendine özgü etnik tarzlara sahip filmler yarattılar. İşiçi, köylü ve asker gibi karakterler beyaz perdeye taşındı.

Bundan sonraki Kültür Devrimi dönemi sinema için zorlu bir dönemdir. Yine de Çinli sinemacılar, zorlukların üstesinden gelerek "Parlak Kızıl Yıldız" (Çince: Shan Shan De Hong Xing, İngilizce: Sparking Red Star) gibi filmler çekebildi.

Çin Sinemasının Baharı

Kültür Devriminin Ekim 1976'da sona ermesiyle Çin, yeni bir gelişme dönemine girdi. 1978 yılı sonunda düzenlenen Çin Komünist Partisi 11. Ulusal Komitesi 3. Genel Kurul Toplantısı, Çin Halk Cumhuriyeti'nin tarihinde derin önem taşıyan bir dönüm noktası oldu. Bundan sonra sinema, Çin sanatında en büyük etki ve canlılığa sahip bir alan haline geldi. 1979 yılında sinema izleyicisi saysı tarihi bir rekor kırdı, her Çinli yılda ortalama 70 kez sinemaya gitti. Bu dönem Çin sinemasının altın dönemi olarak kabul edilir.

1970-1980'li yıllarda, 3. ve 4. nesil yönetmenlerin aktif ve başlıca rol oynadığı bir dönemdir. Gerçeği yansıtmak, hayata saygı göstermek ve insanlığı savunmak bu dönemin yapımlarının ana teması haline geldi.

Xie Jin, Xie Tieli ve Wu Tianming gibi yönetmenler, sırayla "Çocuk Kralı" (Çince :Hai Zi Wang; İngilizce: King of The Children), "Lushan Dağı'nda Aşk" (Çince:Lu Shan Lian; İngilizce: Romance on Lushan Mountain) ve "Küçük Çicek" (Çince: Xiao Hua ) gibi büyük yankı uyandıran filmler çekti. Bu filmler, insana odaklanarak, ideolojik özgürleşmeyi teşvik etme konusunda paha biçilemez bir rol oynamıştır.

Burada yönetmen Xie Jin isminden söz edilmesi gerekiyor. Xie Jin, 20. yüzyılda Çin'de ana akım filmlerin seçkin bir temsilcisidir. Ayrıca sosyalist filmlerin başlıca kurucularından biridir. Onun yapıtları, yeni Çin'in tarihini sanatsal bir şekilde anlattı.

Xie Jin tarafından çekilen bazı filmler, yurtdışında ve yurtiçinde ödüller aldı. Xie, en çok ödül kazanan Çinli film yönetmenidir.

Bu dönemde çok sayıda animasyon yapımı ortaya getirildi. İstatistiklere göre, toplam 24 film yurt dışında 37 dalda ödül aldı. Shanghai Film Stüdyosu tarafından çekilen "Maymum Kralı" (İngilizce: The Monkey King; Çince: Da Nao Tian Gong), yurt içi ve dışındaki izleyicilerden övgü toplayarak Londra 22. Uluslararası Film Festivali'nde en iyi film dalında ödül aldı.

5. nesil yönetmenlerin yükselişi

5. nesil yönetmenler 1980'li yılların ortasında yükselişe geçti. Onların çektiği "Bir ve Sekiz" （Çince: Yi Ge He Ba Ge; İngilizce: One and Eight) ve "Sarı Toprak" (Çince: Huang Tu Di; İngilizce: Yellow Earth) gibi filmlerle dünya sinema çevresi Çin sinemasına önem vermeye başladı.

Ünlü yazar Mo Yan'ın tanınmasını sağlayan ve 20 dile çevrilen "Kızıl Darı Tarlaları" adlı roman 1987 yılında ünlü yönetmen Zhang Yimou tarafından aynı adla beyaz perdeye uyarlandı. Film, 1988 yılında 38. Berlin Film Festivali'nde Altın Ayı Ödülü'nü kazanarak, büyük bir uluslararası film fesivalinde ödül kazanan ilk Çin filmi oldu. Zhang Yimou, Kızıl Darı Tarlaları ile yerli ve yabancı sinema dünyasında tam bir patlama yaptı.

5. nesil yönetmenler, 1980'li yıllarda ilk filmlerini ortaya koyan yönetmenlerden oluşuyor. Bu isimler Çin sinemasının çehresinde yenilik yaratarak dünyada ün saldılar. Chen Kaige, Zhang Yimou ve Tian Zhuangzhuang'ın başını çektiği bu yönetmenlerin hemen hepsi 1978 yılında film akademisinden mezun oldu. Amaçları Çin'de o zamanlarda yaşanan zorlukları beyaz perdeye taşımaktı.

Chen Kaige, 5. nesil yönetmenlerden Çin geleneksel kültürüne ağırlık veren biridir. Yönetmen "Sarı Toprak" (Çince: Huang Tu De; İngilizce: Yellow Earth) ve "Elveda Cariyem" (Çince: Ba Wang Bie Ji; İnglizce: Farewell My Concubine) gibi filmlerinde Çin kültürel unsurlarını bolca kullandı.

5. nesil yönetmenler, Çin sinemasının uluslararası konumunu yükselterek dünyanın Çin sineması hakkında bilgi edinmesini sağladı. Bu isimler Çin sinema tarihinde parlak bir nesil sayılır.