Çin'de çok önemli bir kelime: Gaokao

Gaokao sisteminin geçmişi

İlk aşamada Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan 1952 yılına kadar "ulusal yüksekokullara öğrenci kabul sistemi" (Gaokao sistemi) oluşturuldu, 1966 yılında başlayan Kültür Devrimi'nden dolayı Çin Eğitim Bakanlığı ülke genelinde Gaokao sistemini kaldırdı, Çin'deki çeşitli üniversiteler ve akademiler yeni öğrenci kabul etmeyi durdurdu. 1977 yılında dönemin Çin Başbakan Yardımcısı Deng Xiaoping, Gaokao sistemini yeniden başlattı. Gaokao'nun yeniden başlatıldığı 1977 yılında Çin'de toplam 5,7 milyon öğrenci sınava girdi ve o yıl üniversiteye giriş oranı sadece yüzde 4,7'yi buldu. On yıl askıya alınan Gaokao sisteminin yeniden uygulanması, Çin'de milyonlarca kişinin kaderini değiştirirken ülkenin reform ve dışa açılma politikasının belkemiğini oluşturdu.

Mevcut sınav standartları

Gaokao sistemi onlarca yılda Çin'in sosyal kalkınma durumunun düzeltilmesiyle şimdiki olgun halini aldı. 2014 yılının eylül ayında Çin Devlet Konseyi tarafından yayımlanan Gaokao Sistemi'nde Reforma Dair Önerge doğrultusunda 2017 yılında ülke kapsamında yeni Gaokao sistemi uygulanmaya başladı. 2020 yılında ise Çinli lise öğrencilerini yepyeni bir Gaokao sistemi bekliyor. "3+3" modelinin uygulanacağı yeni sistemde sınav iki oturumda yapılacak. Birinci oturumda öğrenciler Standart Çince, matematik ve İngilizce dallarından oluşan bir sınava girecekler. İkinci oturumda ise öğrenciler tarih, jeoloji, siyaset, fizik, kimya ve biyoloji olmak üzere 6 alandan 3'ünü seçip ilgili soruları yanıtlayacak. Bir öğrencinin Gaokao puanı hesaplanırken de birinci bölümden gelen puan ile ikinci bölümden alınan not toplanacak. İkinci bölümde sınava katılan kişinin puan aralığı dikkate alınarak buna göre A, B, C, D ve E olmak üzere bir not verilecek.

Gaokao'nun avantajları

Gaokao; Çin tarihinde 1300 yıl uygulanan Keju sistemine (devlet memuru olabilmek için geçilmesi gereken sınav) bazı noktalarda benzeyen bir sınavdır, adil bir sınav prosedürüyle yetenekli kişileri seçmeyi hedeflemektedir. Dünyadaki diğer ülkelerin üniversiteye giriş sınavlarından farklı olarak Gaokao, Çin'de sıradan ailelerin çocukları için ekonomik engelleri aşarak toplumun daha üst tabakalarına dâhil olmanın en kolay yoludur.

Ülke bazında karşılaştırma yaparsak, dünyanın en yoğun nüfuslu ülkelerinden Hindistan'da geçen yıl 6 milyon öğrenci üniversiteye giriş sınavına katıldı. Sınavı geçerek üniversiteye girmeyi başaranların oranı ise yüzde 33. Aynı yıl Çin'de Gaokao'ya katılan 9,4 milyon öğrencinin 7 milyonu bir lisans programına yerleşti, yani üniversiteye giriş oranı yüzde 74'ün üzerinde.

Çin'de uygulanmakta olan Gaokao sistemi yetenekli öğrencilerin adil ve tarafsız şekilde seçilmesinde büyük rol oynuyor. Her ne kadar yazılı bir sınav üzerinden değerlendirilme yapılıyor olsa da ülke genelinde standart ve adil bir sınavla yetenek seçilmesine imkân verdiği için Çin toplumunda yüksek itibara sahip. Kabiliyetli olup da üniversiteyi kazanamayan öğrenci bulunmuyor. Bu bakımdan Gaokao sistemi bilgi ve yeteneğe saygı bilincinin şekillendirilmesine katkı yaptığı gibi Çin'deki bilimsel, teknolojik ve kültürel kalkınmayı da ilerletiyor.

Neticede Gaokao sistemi Çin'in temel koşullarına göre belirlendi. Zira kalabalık bir nüfusa sahip Çin, geçmişte ekonomik kalkınmanın istikrarsızlığı yüzünden bu kadar çok öğrenciye eğitim imkânı ve kurumu sağlamakta zorlandı. Bu nedenle sadece Gaokao gibi bir sistemle kabiliyetli öğrenciler üniversiteye yerleştirilebilirdi. Çin'in şu anki somut durumuna göre değerlendirme yapılırsa, Gaokao'nun genel olarak nispeten adil, şeffaf ve eşit bir sınav olduğunu söyleyebiliriz.