Türkiye ve Çin'de dünya mirası heyecanı

(Emre DEMİR)

Bahreyn'de düzenlenen 42. Dünya Miras Komitesi Toplantısı'nda Türkiye'den Göbeklitepe kültür kategorisinde dünya mirası listesine alınırken, Çin de aynı heyecanı Fanjingshan Dağı'yla yaşadı.

Ülkenin güneybatısındaki Guizhou eyaletinde yer alan Fanjingshan, flora ve faura çeşitliliği açısından Çin'in 'gen veri tabanı' olarak anılıyor. Bölgede 2 bin çeşit bitki, 801tür hayvan bulunuyor. Bunlardan 31 bitkinin nesli tükenmek üzere, 19 tür hayvan için de aynı tehlike söz konusu.

Fanjingshan, aynı enlemde dünyanın en eski ormanlarından birine sahip. Dağın yüzde 95'i ormanlık alandan oluşuyor.

Budizm'de dağlar önemli bir simge olarak görülüyor, Fanjingshan de Budizm'in Çin'deki 5 kutsal dağından biri olarak her yıl binlerce turist ağırlıyor.

42. Dünya Miras Komitesi Toplantısı'nda doğal alanlarda bu yıl Fanjingshan dâhil olmak üzere Çin'den 5 adaylık başvurusu yapıldı.

Dünya mirası listesinde birinci sırada bulunan Çin'in sahip olduğu 53 dünya mirasının 36'sı kültürel, 13'ü ise doğal miraslar. 4 alansa karma kategorisinde yer alıyor. Çin'in dünya mirasları arasında antik şehirler, imparatorluk sarayları, mağaralar, dağlar, tarihi ipek yolunun bazı hatları, Büyük Kanal gibi mühendislik projeleri, İlk İmparator Qin Shihuang Anıt Mezarı, Hangzhou Batı Gölü gibi Çin bahçe ve park sanatının seçkin örnekleri yer alıyor. 59 eserse geçici listede dünya mirasına eklenmeyi bekliyor.

Buna karşın Türkiye'nin sahip olduğu toplam 18 dünya mirasının 16'sı kültür, 2'si (Göreme Milli Parkı ve Kapadokya ile Pamukkale) karma kategorisinde. Türkiye'nin sahip olduğu başlıca dünya mirasları arasında tarihi İstanbul şehri, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Nemrut Dağı, Safranbolu şehri, Troya Antik Kenti, Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi, Çatalhöyük Neolitik Kenti, Efes gibi alan ve eseler yer alıyor.

Deniz İpek Yolu'nun başlangıç noktası da aday

Dünya mirası listesi için başvuru yapılan bir diğer alansa, Deniz İpek Yolu'nun başlangıcı olarak kabul edilen ve Çin'in en eski camilerinden birine ev sahipliği yapan Antik Quanzhou Citong Kalıntıları.

Citong, Song ve Yuan hanedanları (960-1368) döneminde Quanzhou şehrinin adıydı. Bu dönemde Deniz İpek Yolu oldukça hareketliydi.

Dönemin Batılı ve Müslüman seyyahlarının eserlerinde Quanzhou şehri geniş yer tutar.

Beijing'in Tarihî Ekseni Dünya Mirası Olabilir

Çin'in başkenti Beijing'in kuzey-güney hattında uzanan tarihî eksenin (Zhongzhouxian) 2035 yılında dünya mirası statüsüne kavuşması için çalışmalar başladı.

Konuyla ilgili açıklama, Beijing Belediyesi kültürel miraslar idaresinden geldi.

Söz konusu eksende Qianmen, Yasak Şehir, Jingshan Parkı, Davul ve Çan Kuleleri, Mao Zedong Anıt Mezarı, Halk Kahramanları Anıtı, Tiananmen Meydanı gibi 14 tarihî mekân yer alıyor.

Beijing Belediyesi kültürel miraslar idaresinden Shu Xiaofeng, 2030 itibariyle başvuru için gerekli koruma çalışmalarını yerine getirmeleri gerektiğini belirtti.

Başkentin tarihî ekseni ilk olarak Yuan Hanedanı (1271-1368) döneminde görünürlük kazanmaya başladı. Ming (1368-1644) ve Qing (1644-1911) hanedanları dönemlerinde bu eksenin uzunluğu, Yongdingmen'den Davul ve Çan Kuleleri'ne kadar 7,8 kilometreye çıktı.

Tarihî eksen, şehrin tam merkezinde yer alıyor ve Dongcheng (Doğu Şehir) ile Xicheng (Batı Şehir) semtlerini ayırıyor.

Beijingli tarihçi Li Jianping, bu ekseni "şehrin omurgası" olarak değerlendiriyor.

Dünya mirası başvurusuyla şehrin tarihî ve kültürel dokusunun daha iyi muhafaza edilebilmesi amaçlanıyor.

Dünya mirası olmak neden önemli?

Gerek Çin'de, gerekse Türkiye'de, sahip olunan dünya miraslarının sayısını artırmak, son yıllarda fazlaca önemsenen bir hedef haline gelmiş durumda. Kuşkusuz elde edilecek prestij ve turizm stratejilerinin yanı sıra, dünya mirasına girmenin siyasi ve ideolojik boyutları da göz önünde bulunduruluyor. Dünya miraslarına sahip olmak, üzerinde oturulan coğrafyada 'kültürel egemenlik' iddiasını sürdürmekle birlikte, ilgili ülkenin, insanlığın evrensel değerlerine yaptığı katkıya da dikkat çekiyor.

Kaynaklar:

China - Properties inscribed on the World Heritage List

http://whc.unesco.org/en/statesparties/CN

Turkey - Properties inscribed on the World Heritage List

https://whc.unesco.org/en/statesparties/tr