Çin'de "tiyatro oyunlarının anası" Kun Operası

Kun Operası, tarihi gelişme sürecinde Kunshan Piyesi ve Kun Melodisi olarak da adlandırılırdı. Çin'de "tiyatro oyunlarının anası" olarak kabul edilen Kun Operası, ülkenin geleneksel kültür ve sanat hazinelerinden biri.

Kun Operası, 2001 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO tarafından insanlığın sözlü ve maddi olmayan mirasları başyapıtlar listesine alındı.

Kun Operası'nın doğuşu

Jiangsu eyaletinin güneyi, Shanghai, Zhejiang, Beijing, Hunan ve Jiangxi gibi yerlerde yaygın olan Kun Operası, Ming Hanedanı (1368-1644) döneminde ortaya çıktı. 15. yüzyılın sonunda tiyatro oyunlarının merkezinde yer aldı. Bu durum 200 yıldan fazla bir süre devam etti.

Tarihi kayıtlara göre, Güney Song (1127-1279) döneminde imparator Guangzong'un hükümdarlığında (1189-1194) Zhejiang eyaletinin Yongjia bölgesinde bir opera gelişti, adı Güney Operası. Halk sanatının özelliklerini koruyan, aynı zamanda özgür gösteri arayışında olan bu opera, giderek zenginleşti, ancak bilgelerin katılımı olmadığı için uzun sürede yüksek bir düzeye ulaşmadı.

Ming Hanedanı'nın kuruluşundan sonra Güney Operası, diğer opera türlerinin sanat deneyimlerini benimseyerek bilgeleri kendi tarafına çekti. Güney Operası, gelişme sürecinde farklı yörelerin lehçelerini halk müziğiyle birleştirerek, ortaya farklı yerel melodiler koydu. Güney Operası'nın Kunshan yöresindeki yerel müzik ve lehçeyle birleşerek ortaya çıkan Kunshan Melodisi, Kun Operası'nın habercisidir. Ancak zamanın Kunshan Melodisi sadece eşlik edilmeyen bir müzik tarzıydı. Opera, Ming'in güneydoğu kesimindeki büyük bir metropol olan Suzhou kentinde popülerdi.

Zamanla Wei Liangfu gibi halk müzisyenlerinin çalışmalarıyla Güney Operası, Yangtze Nehri'nin güney kesimindeki halk türkülerinden faydalanarak, gösteride opera sözleri ile melodi arasında uyum sağlayan yeni bir opera geliştirildi. Her bir hecenin uzatılarak okunduğu huzur veren bir melodiye sahip opera, izleyicilere özel bir estetik duygusu verir. İşte bu, daha sonraki yıllarda Çin'de bir hayli popüler olacak Kun Operasıdır.

Kun Operası'nın gelişmesine Tang Xianzu'nun katkısı

Kun Operası'nın oluşma aşamasında halk sanatçıları kritik rol oynadı, operanın daha yüksek düzeye ulaşmasında çok sayıda yazar ve bilgenin büyük katkısı oldu. Dil açısından lezzetli cümleler ve lirik hikayelerle çok sayıda senaryo yazıldı. Bu konuda Tang Xianzu ismini anmak zorundayız.

Tang'ın (1550-1616) çağdaşı İngiliz oyun yazarı William Shakespeare gibi dünyada büyük etkisi var. Tang'ın kaleme aldığı, Mu Dan Ting (Şakayık Pavyonu), zengin bir ailenin genç kız çocuğunun aşk rüyasını sahneliyor. Bu oyun, Çin'in geleneksel ahlak felsefesinde kural ve duygu arasındaki çelişkiyi aşarak, "Hayatta olan hayatını verebilir, ölmüş olan tekrar doğabilir." şeklinde ideal bir aşk yaklaşımı tasvir ediyor.

Tang Xianzu öncülüğünde oyun yazarları grubu ortaya çıktı. Ming Hanedanı'ndan önceki opera oyunları da Kun Operası olarak uyarlandı. Yazar, bilge, zengin sivil, halk müzisyeni ve serbest çalışan gibi amatör oyuncuların sahneye çıkması, Kun Operası gösterisinin tarzıydı. Ming Hanedanı'nın sonlarında Kun Opeası saraya girerek, imparator ve saray erkanının da eğlencesi oldu.

Opera Qing Hanedanı'ndan (1644-1911) sonra gelişmeye devam etti, bu dönemde gerçek hayata önem veren ve kendi eseriyle insanı yanlış yoldan kurtarmaya çalışan Suzhou Okulu ortaya çıktı. Qing Hanedanı'nın ortasına gelince Kun Operası canlılığını kaybetti ve inişe geçti. Çin Halk Cumhuriyeti'nin (ÇHC) kurulduğu 1949 yılında ülkede hiçbir profesyonel Kun Operası topluluğu kalmamıştı.

ÇHC hükümeti, geleneksel operalardan biri olan Kun Operası'nın canlanması için harekete geçti. Bugün Beijing ve Shanghai'da birer Kun Operası Oyuncuları Eğitim Merkezi kuruldu. Merkez ülke genelindeki Kun Operası topluluklarına yetişmiş eleman gönderiyor. 2000 yılında Çin Kun Operası Festivali oluşturuldu.

Sadece senaryoyu okumak bile keyifli!

Kun Operası'nın başta Sheng (erkek), Dan (kadın), Jing (erkek), Chou (erkek, kadın) olmak üzere esas karakterleri var.

Zengin bir repertuara sahip olan Kun Operası'nın senaryoları, zarif ve enfes bir dil ve yüksek edebi değere sahiptir. Sadece senaryoyu okumak bile zevk verir. Kun Operası'ndaki sözlerin çoğu tam kural ve düzene göre yazılmış ahenkli enfes şiirlerdir. Ming ve Qing hanedanları dönemlerinde en çok beğenilen, en çok tiyatro yazarı ve eserlerine sahip olan Kun Operası, şarkı, dans, konuşma, diyalog ve hareketi bir araya getiren geniş kapsamlı bir sanat türüdür. Çin tiyatrosundaki edebiyat, müzik, dans ve güzel sanatlar, sanatçı figürleri, gösteri üslubu ve ona eşlik eden bando düzeni hep Kun Operası'nın gelişimiyle paralel olarak olgunlaştı.

Kun Operası'nın gelişimi, Çin tiyatrosunun gelişimini temsil eder. Kun Operası, tarihte Beijing Operası, Chuan (Sichuan) Operası, Xiang (Hunan) Operası, Shaoxing Operası ve Huangmei Operası gibi birçok operanın oluşumunu ve gelişimini doğrudan etkilemiştir. Bu nedenle, Kun Operası Çin'de "tiyatro oyunlarının atası" olarak tanımlanıyor.