Böceklerin uyanışı: Jingzhe sezonu

Çinliler bugün Jingzhe sezonunu kutluyor.

Jing, korkutmak veya ürkütmek; Zhe ise böceklerin yemeden ve içmeden kış uykusuna yatması anlamına geliyor.

İlkbaharın ilk gök gürültüsü duyulduğunda kış uykusunda bulunan böcekler aniden uyanır. O güne Jingzhe günü denir.

Jingzhe sezonunda hava ısınır, sıkça gök gürültüsü duyulur. Bu nedenle Jingzhe gününü Türkçeye "böceklerin uyanış günü" olarak çevirebiliriz. Jingzhe sezonu, genellikle 5 Mart günü başlar.

Jingzhe sezonu, Qizhe sezonu adıyla da biliniyor. Qi, başlamak anlamında. Bugün hala Çince karakterleri kullanan ülkeler arasında Japonya'da Qizhe sezonu ifadesi kullanılmaya devam ediyor.

Jingzhe'yle ilgili ilginç efsane

Çin Ay Takvimi'ne göre yılın 3. sezonu olan Jingzhe'yle ilgili güzel bir efsane var.

Çin mitolojisine göre yaşadığımız bu dünyayı yarattığına inanılan Pangu, 18 bin yıl yaşadıktan sonra ölmüş. Ölmeden önce sol gözü güneşe, sağ gözü aya dönüşürken, son nefesi rüzgar ve bulut, ağzından çıkan son ses de gök gürültüsü olmuş. Gök gürültüsü sonbahar ve kışın toprak altında saklanırmış, baharda köylüler ekim yaptığında toprak altından çıkarmış. Kış uykusunda bulunan yılan, akrep, kırkayak ve kaplumbağa gibi böcek ve sürüngenler, Zhe Böcekleri olarak da adlandırılır. Bütün kış mevsimi boyunca böcekler toprak altında yemeden, hareket etmeden kalır. Ama Jingzhe sezonunun başladığı gün, böcekler gök gürültüsü tarafından uyandırılır.

Jingzhe, önemli bir sezondur. Bir gök gürültüsü, sadece Zhe böceklerini uyandırmakla kalmayıp, aynı zamanda tüm yerküreyi de uyandırır, canlılık getirir. ABD'li bilim insanlarının araştırmalarına göre, bir gök gürültüsü, yeryüzünde on binlerce gübrenin oluşmasına yol açar.

"Jingzhe sezonunda, bahar ekimi bırakılmaz"

Eski çağlarda Çin'de Jingzhe'yle ilgili bazı örf ve adetler varmış: Çin'in bazı bölgelerinde insanlar, tütsü yakarak, özel olarak hazırlanan eşyalarla Gök gürültüsü Tanrısı'na tapar ve bereketli bir yıl ile yeterli yağmur suyu dilermiş; Shanxi eyaletinin bir bölgesinde Jingzhe gününde armut yenilirmiş; Yunnan eyaletinin Xuanwei bölgesinde köylüler, Jingzhe sabahı serçe sesi duyunca hemen tarlaların kenarında üflemeli müzik aletlerini çalıp sihirli sözler söylermiş, çünkü böylece kuşların sonbaharda olgunlaşmış tahılları yemeyeceğine inanılırmış; birçok bölgede ilk gök gürültüsü duyulduğunda bir anne, çocuğunun yattığı yastığı çevirirmiş. Bunun anlamı, yerküredeki varlıkların uyanmış olduğu ve bir daha uzun uyumayacağıymış.

Bir başka adet de Jingzhe gününde beyaz kaplana tapmak. Beyaz kaplanın söz düellosu tanrısı olduğuna inanılıyordu. Beyaz Kaplan her yılın Jingzhe gününde kendini gösterir, insanları ısırır, onu kıran kişi bütün yıl belalı insanlarla karşılaşır, kendini geliştirme çabası zorluklardan dolayı engellenir. Pürüzsüz bir yıl için insanlar Jingzhe gününde beyaz kaplana tapar. Törende kağıt üzerine çizilen beyaz kaplana domuz kanı yedirilir, ardından ağzına domuz eti sürülür. Bunun amacı, beyaz kaplanın karnı doyduktan sonra artık kötü şeyler konuşmayacağına inanılmasıdır.

Jingzhe sezonunda hava daha da ısınır. Örneğin Çin'in orta kesiminden geçen Huaihe ırmağı havzasında hava sıcaklığı, 6-7 derece olur, sıcaklık bir önceki sezon olan Yushui sezonuna göre 3 derece artar; havzanın kuzeyindeki bölgelerde yağmur yoğunluğu, 15 ile 20 mm olurken, güneydeki bölgelerdeki yağmur miktarı 20 ile 40 mm arasında değişir.

Kırmızı şeftali çiçekleri açarken ve kırlangıçlar dönerken, Çin'in birçok bölgesi bahar ekimine girer. Çin'in orta bölgelerinde yaygın olan bir atasözü vardır: "Jingzhe sezonuna girilince, bahar ekimi bırakılmaz."

Kışın ekilen tahıllar yavaş yavaş olgunlaşma mevsimine girdiği için Jingzhe sezonunda köylüler çok meşgul olur. Örneğin buğday için su miktarının fazla veya az olması tehlikelidir, çünkü her ikisi de zararlıdır. Bunun için köylülerin hava durumunu yakından takip ederek, don olayını, fazla ve az yağışı önlemeye çaba göstermeleri, ayrıca tarlalardaki böceklerin vereceği zararları önlemeleri gerekir.

Jingzhe'da sağlık için dikkat edilmesi gerekenler

Jingzhe, havanın ısındığı ve çiçeklerin açtığı bir mevsim olmasına rağmen, aynı zamanda hastalıkların da yaygın olduğu bir sezondur. Çin tıbbı, "olmuş hastalıkları değil, henüz olmamış hastalıkları tedavi etmeye" özen gösterir, yani hastalıkları önceden önlemeye önem verir. Jingzhe sezonunun özelliklilerine göre, insanlar birçok hastalığa yakalanmamak için çeşitli önlemler almalı:

1- Grip ve nezlenin önlenmesi. Hava sıcaklığına göre giyilen elbiselerin sayısı azaltılabilir veya artırılabilir; zayıf insanların kamusal alanlarda az bulunması tavsiye edilir, öğleyin güneşlenmenin faydası vardır; gece eğlenceleri uygun miktarda tutulmalı; kolayca nezleye yakalananların sabah ve akşam iki defa tuzlu suyla gargara yapması önerilir...

2- Akıl hastalığının önlenmesi. Hava durumunun çok değişken olması durumunda insan vücudunun psikolojik işlevleri bozulur, sinir ve sindirim sistemleri etkilenir. Bu durumda akıl hastalıkları sıkça görülür. Bu nedenle Jingzhe sezonunda insanlar oturma alışkanlığına özen göstererek, boş zamanlarda dans etme ve şarkı söyleme, müzik dinleme, kent dışına çıkarak gezinti yapma ve sohbet etme etkinlikleri düzenleyip, mutsuzluktan kaçınmalı.

3-Polen alerjisi gibi cilt hastalıklarının önlenmesi. Alkalik yerine asidik sabun kullanılmalı. Kol ve bacak ciltleri balla korunabilir. Örneğin Song hanedanı döneminden kalma bir kayda göre, Çin Ay Takvimi'ne göre 3. ayın 3. gününde şeftali çiçekleri toplatılıp, kurutulur, sonra toz haline getirildikten sonra balla karıştırılır. Gece yatmadan yüzünüze sürüp ertesi sabah yıkarsınız, sadece beş gün sonra yüzünüzün cildi ince ve pürüzsüz olur. Meyveler de her zaman olduğu gibi tavsiye edilir.