Yuanxiao Bayramı yaklaşıyor, Bahar Bayramı kutlamaları sona eriyor

2 Mart günü, Çin'in en önemli bayramlarından Yuanxiao Bayramı kutlanacak. Bayram, Çinliler tarafından Yuanxiao adlı bir tatlı yenerek ve kırmızı fener asılarak, coşkulu şekilde kutlanır.

Coşkulu kutlamanın nedeni, Yuanxiao Bayramı'nın Bahar Bayramı'nın sonu olması ve bayramdan sonra herkesin normal yaşama dönmesidir.

Her kültürde bayramların kendilerine özgü oluşum şartları vardır. Ay Takvimi'nin ilk ayının 15. gününde kutlanan geleneksel Yuanxiao Bayramı'nın nasıl ortaya çıktığını merak ediyor musunuz?

Yuanxiao Bayramı'nın ortaya çıkışıyla ilgili efsane

Yuanxiao Bayramı'na Yuanxi, Yuanye ve Shangyuan Bayramı da denilir. Bayramla ilgili pek çok efsane var. Bunlardan biri şöyle:

Han Hanedanı imparatorlarından Wudi'nin gözdesi olan bir nazır vardır, ismi Dongfang Shuo. Dongfang, iyi kalpli ve ilginç birisiymiş. Dongfang bir seferinde imparatorluk sarayında uzun zamandır hizmetçi olarak çalışan ve anne babasıyla görüşemediği için çok üzülen ve intihar kararı alan genç bir kızla karşılaşmış ve hemen bu kızı anne babasıyla buluşturma sözü vermiş.

Bir gün, Dongfang başkent Chang'an'daki bir sokakta bir kehanet masası kurmuş. Dongfang, gelen herkese aynı cevabı vermiş: "1. ayın 16. gününde ateşler içinde kalacaksın". Bir süre sonra başkentte kaos baş göstermiş.

Wudi halkın gönderdiği bir ihbar mektubunu açıp okumuş. Kağıtta "Chang'an bir felâketle karşı karşıya kalacak. İmparatorluk sarayında yangın çıkacak. Yangın 1. ayın 15. gününde gökten gelecek. Alevler tüm gece sürecek." yazıyormuş.

Bu kehanet üzerine şok olan ve çözüm arayan Wudi hemen akıllı nazırı Dongfang'ı çağırmış. Dongfang, imparatorun önünde uzun uzun düşündükten sonra şöyle söylemiş:

"Söylentiye göre, Ateş Tanrısı en çok Tangyuan yemeyi seviyor. O zaman 1. ayın 15. gününün gecesinde Yuanxiao'ya Tangyuan yaptırın. Ayrıca başkentteki her ailenin de Tangyuan yapması ve tütsü yakarak Ateş Tanrısı'na tapmaları için emir verin. Bir de herkesin o gece fener asması, patlangaç ve havai fişekler patlatmasını emredin. Böylece tüm kentte sanki büyük bir yangın çıkmış olacak, Gök Tanrısı da aldatılacaktır. Ha, bir de başkent dışındaki halkın da kente girerek fenerleri seyretmesini emredin. Böylece felaketten korunacağız."

İmparator Wudi, Dongfang'ın isteğini yapmış.

Birinci ayın 15. gününde başkent Chang'an çok kalabalıkmış. Hizmetçi kız Yuanxiao'nun anne babası da kız kardeşiyle birlikte kente gelmiş. Üç kişi Yuanxiao ismi yazılı feneri görünce çok sevinmiş ve "Yuanxiao, Yuanxiao" diye bağırmış. Yuanxiao duymuş ve anne babasıyla nihayet buluşabilmiş.

Neşeli ve gürültülü bir geceden sonra başkent Chang'an'a gerçekten herhangi bir şey olmamış. Buna çok sevinen Wudi, bundan sonra her 1. ayın 15. gününde Ateş Tanrısı'na Tangyuan adanması, fenerler asılması ve havai fişekler patlatılması için emir vermiş. Saraydaki hizmetçi kız Yuanxiao'nun yaptığı Tangyuan en güzeli olduğu için, Tangyuan'a Yuanxiao ismini konmuş, 1. ayın 15. günü de Yuanxiao Bayramı olarak adlandırılmış.

İçinde reçel, ceviz, susam ve yerfıstığı ezmesi olan, yapışkan pirinç unundan masa tenisi topu şeklinde yapılan Yuanxiao, suda pişirildikten sonra tabaklarda servis edilir, çok lezzetli ve tatlıdır. Zamanla bu yemek kuzey bölgelerinde "Yuanxiao", güney bölgelerinde ise yine "Tangyuan" ve "Tangtuan" olarak adlandırılmıştır.

Yuanxiao Bayramı'nda eski gelenekler

Yuanxiao Bayramı akşamı, Ay Takvimi'ne göre yeni yılın ilk dolunay akşamıdır. O akşam, Çin'de halk arasında renkli fenerler asma geleneği vardır. Bu nedenle Yuanxiao Bayramı, "Fener Bayramı" olarak da adlandırılır.

Bayram, tüm toplumun karnavalı da sayılır. Çünkü eskilerin geleneksel protokolüne göre eve kapatılan kadınlar Yuanxiao Bayramı'nda serbestçe evden çıkıp eğlenebilirmiş. Bayramda bazı gençler fırsat bulup sevgilileriyle buluşurmuş.

Yuanxiao Bayramı'nda dini inançlarla ilgili faaliyetler de yapılır. Eskiden Çinlilerin ataları insanoğlunun kaderini belirleyen Taiyi Tanrısı'na ibadet edip, bereket ve huzur dilermiş. Ayrıca ipekböceği yetiştiriciliği için Toprak Tanrısı'na taparlarmış.

Yuanxiao Günü, çocuk sahibi olmayan kadınların çocuk dilediği önemli bir gündür. Yuanxiao Bayramı'nda fenerleri ışıklandırmak, ilk başlangıçta sadece gece karanlıklarında yürütülen faaliyetlerin bir gereğiymiş. Daha sonra fenerleri ışıklandırmada eğlence unsuru yer aldı. Fener Bayramı, aynı zamanda doğum dileğini de kapsarmış.

Yuanxiao Bayramı'nda kutlama etkinlikleri

Yuanxiao Bayramı, Çinlilerin kutladığı diğer geleneksel bayramlar gibi neşe içinde kutlanır. Ancak diğer bayramlarla kıyaslandığında Yuanxiao Bayramı değişik bir özellik taşır. Diğer bayramlar aile birliğine vurgu yaparken, Yuanxiao Bayramı'nda tüm halk birlikte eğlenerek bayramı kutlar.

Belirlenen kurallara göre, umumi yerlerde ve her ailede fenerler asılmalı, rengârenk kurdelelerle süslenmeli, özellikle işlek caddelerde ve kültür merkezlerinde görkemli fener festivalleri ve fener sergileri düzenlenmeli.

Yediden yetmişe kadın erkek demeden herkes geceleri rengârenk fenerleri seyreder, fenerler üzerindeki bilmeceleri çözer ve ejderha fenerlerini oynatır. Bu kutlama etkinlikleri kuşaktan kuşağa devam ettirilerek gelenek haline geldi.

Tarihi kayıtlara göre M.S. 713 yılında Tang hanedanı, başkent Changan'da dev bir "fener dağı" yaptırdı. Yüksekliği 7 metre olan bu "fener dağı"nda 50 binden fazla renkli fener vardı.

Yuanxiao Bayramı'nın fenerleri genel olarak renkli kağıttan yapılmıştır. Fenerler üzerinde dağ, nehir, yapı, insan, çiçek, kuş ve hayvan figürleri çizilir. Bu fenerler arasında Çin özelliğini en çok taşıyan fener, "Hareketli At Feneri"dir. Bu, bir tür oyuncak fenerdir ve rivayete göre bin yılı aşkın tarihi vardır. Bu fenerin içine bir fırıldak takılmıştır, fener içindeki mum yanarken sıcak hava yükselerek fırıldağı döndürür ve fırıldağa bağlanan kağıt atları koşturur. Kağıt atların gölgeleri fener üzerine yansıtılır, sanki yüzlerce at koşmaktadır.

Yuanxiao Bayramı'nda Yuanxiao yemek de geleneklerden biridir. Yuanxiao, zaman içinde, onlarca değişik çeşidi bulunan bir yemek haline geldi.

Yuanxiao Bayramı, Bahar Bayramı'ndan 15 gün sonra kutlanır. Genellikle Bahar Bayramı için 7 günlük tatil verilir. Fakat çok sayıda vatandaş, bu tatile kendi yıllık izni ve diğer izinlerini de ekleyerek, Bahar Bayramı'ndan Yuanxiao Bayramı'na kadar uzun bir tatil yapar, ondan sonra işinin başına döner. Öğrenciler okula, yeni eğitim dönemine başlar.