Bahar öncesi son soğuklar: Xiao Han sezonu (小寒)

Xiao Han, Çin'in geleneksel Ay Takvimi'ne göre yılın 24 sezonundan 23'üncüsüdür.

Miladi takvime göre her yıl 5-6 Ocak günlerine denk gelen Xiao Han sezonu, Da Han, Xiao Shu ve Chu Shu sezonları gibi, hava sıcaklığındaki değişiklikleri ifade ediyor.

Çin "zemherisi"

Xiao, küçük; Han, soğuk anlamında. Xiao Han ise, yılın en soğuk günlerine girilmeye başlandığı, Yin-Yang felsefesine göre Yang etkisinin artmaya başladığı sezon olarak biliniyor. Buna göre, tabiatta baharın habercisi olan kırlangıçlar çoğalır, bahar her geçen gün yaklaşır.

Xiao Han sezonu Türkçede "zemheri soğukları" denen zaman dilimiyle kıyaslanabilir.

Halk arasında bu zaman dilimiyle ilgili atasözleri, deyiş ve tekerlemeler çok yaygındır: "Xiao Han sezonundan sonra ördek bile donarak ölür", "Her yıl kar yağar, yağış 3. dokuzda ya da 4. dokuzda olur" Bu son atasözünde geçen "3. dokuz" ve "4. dokuz" ifadelerinin anlamı şu: Soğuk günler 9 ayrı 9 günlük döneme bölünür. Atasözünde, kar yağışının bu 9 günlük dönemlerden üçüncüsünde ya da dördüncüsünde başlayacağı bilgisi veriliyor.

Xiao Han'dan sonraki Da Han adlı sezonun Xiao Han döneminden daha soğuk olduğu savunuluyor, ancak konuyla ilgili meteorolojik kayıtlar, Xiao Han sezonunun Da Han sezonundan daha soğuk ve yılın yarımşar aylık 24 sezonundan en soğuğu olduğunu gösteriyor.

İlk olarak Çin'in Sarı Nehir havzasında kullanılmaya başlamış olan Xiao Han ve Da Han sezonları bugüne kadar korundu.

Xiao Han sezonunda Beijing'de ortalama hava sıcaklığı sıfırın altında 5 derece civarındadır; en düşük derece ise sıfırın altında 15 olur. Bu sezonda Çin'in kuzeydoğu bölgesinin kuzeyindeki ortalama hava sıcaklığı sıfırın altında 30 dereceye kadar iner; tıpkı bir buz dünyası olan bu bölgede ısı öğleden sonra bile sıfırın altında 20 dereceyi bulur.

İç Moğolistan ve Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi ile Tibet Yaylası'nın kuzey kesimlerindeki hava sıcaklığı genellikle sıfırın altında 20 derece civarında seyreder.

Bu sezonda Yangtze Nehri'nin güney kesimlerindeki hava sıcaklığı 5 derece civarında kalırken, tarlalar yeşildir. Ancak bazen kuzeyden öyle bir soğuk hava gelir ki, tarım üretimi büyük zarar görür.

Çin'in büyük bölümünde hava genel olarak soğuktur. Buğday, meyve ağaçları, sebzeler ve evcil hayvanlar kolaylıkla donar. Bunun için köylülerin dikkatli olması tavsiye edilir. Xiao Han sezonunda güney Çin'de buğday ve kolza gibi tarım ürünlerin gübrelenmesi gerekir. Ancak diğer bölgelerde soğuktan ve dondan koruma çalışmaları çok iyi bir şekilde yürütülmelidir.

Xiao Han sezonunda nelere dikkat edilmeli?

Çinliler, soğuk havada beslenme tarzlarına özel bir özen gösterir.

Xiao Han yılın en soğuk sezonu olduğu için, insan vücudundaki Yang etkeni kolayca etkilenir, Yin etkeni vücutta kolayca birikir. Örneğin kalp veya kan hastalarının durumu Xiao Han sezonunda ağırlaşır.

Çin Tıbbı'na göre, insan vücudundaki kan ılık havada rahatça akar, soğuk havada ise durgunlaşır. Bu nedenle Xiao Han sezonunda insanlar tabiatın kuralına göre vücut ısısını korumalı, özellikle yaşlılar buna dikkat etmelidir. Soğuk almamak için "kara kışa" uygun kıyafetler seçilmelidir, aksi takdirde, kışın ince giysilerle gezen kimselere eskiden alay yollu "zemheri zürafası" dendiğini hatırlatalım...

Xiao Han sezonunda yemeklere de özen gösterilmeli. Geleneksel Çin Tıbbı'na göre ısı artırıcı etkisi olan besinler tüketilmeli. Çin'de bir atasözü vardır: "3. dokuz günlük dönemde iyi beslenen, ertesi yıl ağrı çekmez". Şifalı bitki kökleri ile etli çorbalar en iyi seçeneklerden sayılır.

Bugün şifalı bitki çayları da Çinlilerce soğuktan korunmanın en çok tercih edilen seçeneği olarak görülüyor. Ancak gençler, yaşlılara göre protein ve kalori miktarına daha büyük ihtiyaç duyar, bu nedenle yeterli gıda almalı, çok selülozlu ve az selülozlu yiyecekler arasındaki denge korumalıdır.

Ayrıca egzersiz de büyük önem taşıyor. Bir Çin atasözü şöyle diyor: "Kış mevsiminde en ufak bir hareket hastalığı önler; bir anlık tembellik bir avuç ilaç getirir."

Bu atasözü, kış sporunun önemini ifade ediyor. Kış mevsiminde egzersiz yapmada ısrar etmek, karaciğer ve böbreğin sağlığını korur, kan dolaşımını rahatlatır.

Kış mevsimi için Yoga, Taiji boksu, yürüyüş, yavaş tempoda koşu, top oynamak ve kılıç sporu uygundur.

Egzersiz yapılırken sıcaklık korunmalı. Psikolojik olarak sakin kalmak, yani huzur da elbette çok önemlidir.