Bir parça yeşim taşı için tuğla atmak

Sıkça deyim olarak kullanılan "Bir parça yeşim taşı için tuğla atmak" ifadesinde geçen yeşim taşı, tarihin en eski zamanlarından beri Çin'de çok değerli bir maden olarak ilgi görür. Ayrıca uğur getirdiğine inanılan yeşim taşı mücevher yapımında, vazo ve mobilya süslemeleri gibi birçok alanda kullanılır. Çin'de yeşim taşından aksesuarlar kullanmak bugün hala bir statü sembolüdür.

"Bir parça yeşim taşı için tuğla atmak" genel anlamı, birinin klişe bir görüşü gereksiz detaylarla anlatarak başkalarının sabrını zorlamasıyla onların daha değerli bilgilerini ve fikirlerini öğrenmektir.

Ayrıca birçok konuşmacı kendi tevazusunu göstermek için de bu deyimi kullanma eğilimindedir. Konuşmacı sözlerine başlamadan kısa bir giriş yaptığında dinleyenler birazdan söyleceklerinin daha değerli olacağını ifade etmek için "bir parça yeşim taşı için bir tuğla attı" diyebilir.

Halk arasında yaygın olarak kullanılan bu deyimin arkasındaki meşhur hikayelerden biri Tang Hanedanlığı (MS 618-907) döneminde ünlü şair Zhao Gu'nun bir hayranıyla ilgilidir. Zhao Gu'nun hayranı kendi yazdığı bir şiirin birkaç dizesini tapınağın duvarına yazmaya yeltenir. Amacı çok sevdiği şair Zhao Gu'nun ilgisini çekip şiiri tamamlamasını sağlamaktır. Hayranın bu hilesi işe yarar ve Zhao Gu şiiri tamamlar. Şiirin son hali ise son derece değerli olur.

Ancak bu deyim bir savaş hilesi olarak kullanıldığında; değeri az olan bir şeyi bir yem gibi feda ederek düşmanı ayartmak ve düşmanın elindeki daha değerli olanı elde etmek anlamına gelir.

"Bir parça yeşim taşı için tuğla atmak" savaş hilesini konu alan bir çok öyküden biri Bahar - Güz (M.Ö. 770-M.Ö.476) Dönemi'nde geçer. Chu devleti hükümdarı, Jiao adında küçük bir beyliğe saldırı için bir ordu yollar.

Jiao beyliği merkezinin etrafını keşfe çıkan Chu birlikleri sağlam ve yüksek duvarlarla takviye edilmiş, savunma hatları güçlü ve alınması zor bir şehri bulurlar karşılarında. Böylece kentin ele geçirilmesinin kolay olmayacağı anlaşılır.

Chu hükümdarıyla konuşan bir yaveri, silahsız küçük bir bölüğün kılık değiştirip odun toplayan köylüler gibi düşmanı ayartmaları önerisinde bulunur. Böylece korunaklı şehirden dışarı çıkan düşman askerlerinin, köylü kılığındaki askerleri saldıracağını öngörür.

Yaver, Chu devleti hükümdarına "Jiao küçük bir beylik, Ancak yöneticileri ve halkı son derece tedbirsizdir. Bu nedenle yanılsamalara kolayca kanacaklardır." der.

Ertesi gün Chu devleti hükümdarı 30 askeri ormanda yakacak odun toplaması için yakındaki dağa yollar. Yırtık ve yamalı köylü kıyafetleri giymiş olan askerler ayrıca silahsız bir şekilde yol almaktadırlar.

Kuşatılmış Jiao beyliği hükümdarı kentin surlarından köylü kılığındaki silahsız askerleri fark edince derhal birliklerine köylüleri yakalama emri verir. Böylece Jiao hükümdarı kuşatma nedeniyle şehir surlarından dışarı çıkıp yakacak odun toplayamayan halkı için yakacak odun ele geçirmeyi hedefler. Sonuç olarak kılık değiştirmiş 30 Chu askeri ve odunların tümü toplanıp şehir surlarından içeri, şehir merkezine götürülür.

Ertesi gün Chu devleti hükümdarı daha fazla askeri köylü kılığında odun toplamaya yollar. Hükümdar ayrıca dağa çok sayıda birliği de, düşman askerlerini ele geçirmek için pusuya yatırır.

Bu sefer Jiao birlikleri vadinin içinde pusuya düşürülür ve çok fazla kayıp verir. Bunun yanında Chu askerleri birçok esir ele geçirir. Jiao beyliğinin esir askerleri, Jiao hükümdarını teslim olmaya zorlamak için rehine olarak kullanılır. Ve sonuç olarak Jiao hükümdarı eşitsiz bir anlaşma imzalamak zorunda kalır.

Az sayıda askeri farzı misal kiremit gibi etrafa saçıp düşmanı yemleyen Chu devleti hükümdarı, bunun karşılığında yeşim taşı kadar değerli bir zafer elde etmiştir. Çin deyişlerinde ve hikayelerinde sıkça sözü edilen "görünen şey göründüğü gibi olmayabilir" öğretisi Çin'de gündelik hayatın bir çok alanında insanların kulağına küpe olmuş durumdadır.