Lopnurlular ve Karçuğa köyü

Çin'in kuzeybatısındaki Taklamakan çölünde Lopnur bölgesi bulunuyor. Göl ve vahaların bulunduğu Lopnur bölgesinden Tarım nehri geçiyor. Suyun peşinde göçebe bir yaşam sürdüren Lopnurlular, genellikle balıkçılıkla uğraşarak, çölün balıkçıları haline geldi. Uygurların kollarından biri olan Lopnurluların yaşadıkları bu bölgede Karçuğa adlı bir köy bulunuyor.

Karçuğa köyünde 100 aile yaşıyor. 104 yaşındaki köylü Sadık Eliniyaz, Lopnurluların kuşaktan kuşağa balıkçılıkla geçindiklerini, küçük yaştayken, kenevirle yapılan balık ağıyla avlandıklarını, Lopnurluların binlerce yıldır, hep bu tür balık ağları kullandıklarını, babasının usta bir balıkçı olduğunu, balık avlamayı babasından öğrendiğini anlattı.

2000 yılından önce bir dönemde Lopnur bölgesinde ciddi bir çölleşmenin yaşanmasıyla, Tarım Nehri'nin suyu giderek azalmıştı. Lopnurluların yaşadığı bölgelerdeki göllerin yüzölçümü gittikçe küçülmüştü. Bu nedenle bazı Lopnurlular balıkçılığı bırakıp tarımla uğraşmaya başladı. Köylü Amidin, tarımla uğraştığını ve aynı zamanda halen geleneksel balıkçılık yaşamını sürdürdüğünü söylerken o dönemde nehirdeki su seviyesinin, eski dönemlerin yarısında bile olmadığını aktardı. Nehirdeki balıkların çok küçük olduğunu ifade eden Amidin, nehirde bol su olsa, balıkların da büyük olacağını belirtti.

Tarım Nehri havzasındaki çölleşme sorununu çözmek için 2000 yılından itibaren nehre su aktarma çalışması başlatıldı. Haziran 2001'de Devlet Konseyi tarafından 10 milyar 739 milyon yuanlık ıslah projesi onaylandı. Bu yılın Ağustos ayına kadar 18 kere toplam 6 milyar metreküp su aktarıldı. Su aktarma gibi ıslah çalışması sonucu yerel ekolojik çevre hayli iyileştirildi, bitki çeşitleri arttı.

Karçuğa köyündeki sakinler, yalnızca balıkçılık ya da tarımla uğraşarak yaşam koşullarının iyileşmesinin çok zor olduğunun farkında. Bu nedenle son yıllarda köyde turizm işletmeciliği başlatıldı.

Turizm işletmeciliğinin başlatılmasıyla Lopnurlular, kendi milliyetlerinin geleneksel kültürünün önemini daha iyi kavradı. Turizm işletmeciliği, Lopnurluların yaşam seviyesini yükseltti. 100 yaşın üstündeki köylü Eliniyaz, yaşam koşullarının iyileştiğini ve diğer bölgelere giderek dış dünyayla temas kurmak istediğini, yıllardır Taklamakan çölünde yaşadığını ve bu süreçte bu çöllük bölgeden hiç çıkmadığını, ancak geçen yıl ilk defa Urumçi'ye, sonra da başkent Beijing'e gittiğini belirtti. Beijing'de kaldığı 12 gün içerisinde, Çin Seddi, Yasak Kent ve Büyük Halk Toplantı Sarayı gibi gezilmeye değer bütün yerleri gezdiğini seve seve anlatan Eliniyaz, başka kentleri de gezmek istediği arzusunu belirtti.

Gezmeyi çok seven Eliniyaz, 104 yaşında olmasına rağmen çok daha genç görünüyor.

Binlerce yıldır akan Tarım nehrinin geçtiği bölgelerde, Lopnurluların yaşam kaynağı olan vahalar oluşturuldu. Burada yaşayan her Lopnurlu, kendine göre bir yaşam sürdürüyor ve bu çöllük bölgede hükümetin büyük desteğiyle daha çok vaha oluşturmak için çaba harcıyor.