Xinjiang'ın nakış ürünleri dünyaya açılıyor

Bir Çinliye Çin nakış sanatını sorsanız, önce ince Suzhou nakışı, narin Sichuan nakışı, üç boyutlu Guangdong nakışı ve hareketli Hunan nakışından söz eder. Evet, adı geçen dört yörenin nakış sanatı tarihten beri büyük üne sahip. Ancak Çin'in geleneksel nakış sanatlarında öne çıkan bir yöre daha var: Xinjiang nakışı.

Xinjiang Güzel Sanatlar Derneği Başkan Yardımcısı Shan Xiumei'nin verdiği bilgiye göre, Xinjiang'da nakış sanatı Han Hanedanı döneminde (M.Ö. 202-M.S.220) geliştirilmiş, Tang (618-907) ve Qing (1636-1912) hanedanlarında doruk noktasına ulaşmıştır.

Bugün Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde azınlık etnik grupların toplu halde yaşadıkları bölgelerde geleneksel nakış sanatı hala iyi şekilde korunuyor. Özellikle Uygur, Kazak, Tacik, Xibo ve Kırgız dahil 5 azınlık etnik grubun nakış ürünleri, Xinjiang nakışının en tipik örnekleridir. Xinjiang nakışı köylerden çıkıp ülkenin diğer bölgelerine, hatta dünyaya çıkarma yapmıştır.

Xinjiang'dan nakış ürünlerine ödüller

Çin Güzel Sanatlar Derneği tarafından düzenlenen 52. Ulusal Güzel Sanat Ürünleri Fuarı, 1-5 Mart günlerinde Guangzhou Fuarı'nın düzenlendiği sergi merkezinde gerçekleşti.

Xinjiang'dan Kırgız, Kazak, Xibo ve Moğol dahil 4 azınlık milliyete mensup 11 kadının işlediği nakış ürünleri, 11 altın, gümüş ve bronz madalyaya layık görüldü.

Mori ilçesinden gelen Amancan Ebüv'ün işlediği Kazak usulü çiçek desenli döşek örtüsü, Altın Anka adını taşıyan yenilikçi tasarım yarışmasında gümüş madalya kazandı. Amancan'a göre, nakışlı döşek örtüsü, her Kazak genç kızın evlenirken damadın evine taşıyacağı çeyizlerden biridir. Bu nakışta altın renkli kadife üzerine koyun yünü ipliklerle rengârenk bir desen işlenir, desenin ortasında şakayık çiçekleri ve etrafında öküz ve koyun boynuzları bulunur.

Bu Yunxiu, 1969 yılında İli Çapçar Xibo Özerk İlçesi'nde doğdu. Bu'nun işlediği, şeker şeklinde yastık ve hoş kokulu kese, yarışmada bronz madalyanın sahibi oldu.

Şeker şeklinde yastık, bir Xibolu kızın evlenirken mutlaka sahip olması gereken çeyizler arasında yer alır. Şakayık ve kelebek motifleri önemlidir. İlk kez bir ulusal yarışmaya katılan Bu Yunxiu, geleneksel desende değişiklik yaparak, sadece şakayık çiçeği için 7 renk iplik kullanarak, daha güçlü bir ışık gölge zıtlığı oluşturdu.

Yarışmaya katılan geleneksel nakışlı Moğol kadın kıyafetleri ve Kırgız giysileri de ödüle layık görüldü.

Uygur kızı Renagül'ün işlediği nakış Paris'te vitrinde

Qin Xu, Çin'de ünlü bir konfeksiyon markasının kurucusu ve tasarım direktörü.

2016 yılının Mart ayında Xinjiang'ın doğu kesimindeki Kumul kentinde yaptığı gezi sırasında 30 yıl önceye ait bir nakış ürünü Qin Xu'nün dikkatini çekti. Çiçek, kelebek ve kuş figürlerinin işlendiği desen Qin'i çok etkiledi. Bu nakış parçası, 71 yaşındaki Zileyhan Savur'a ait.

Qin Xu, hemen Savur'un kızı Renagül Supi'yle temasa geçti ve Kumul nakşını tasarımına ekledi. Qin Xu'ye göre, Kumul nakışı, Uygur halkının sıcakkanlılığını ve özgür ruhunu yansıtıyor.

2016 yılının Temmuz ayında Fransa'nın başkenti Paris'te düzenlenen desinatörlük moda haftasının açılış töreninde, Çin'den gönderilen Çiçekler Açıldı adlı kıyafetin beline işlenen nakış büyük dikkat çekti. Renagül'ün işlediği bu nakışlı kıyafet, bugün Champs Elysees Bulvarı'nda bir vitrinde sergileniyor.

Xinjiang nakış sanatının özüne dayalı aktarma çalışması

Bu Yunxiu, Amancan Ebüs ve Renagül Supi'nin ortak bir öğretmeni var; Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nden ünlü Xinjiang nakışı aktarıcısı Qian Meirong.

7 yaşında dedesi ve büyükannesinden nakış tekniğini öğrenen Qian, 1990 yılında Xinjiang'a taşındı. Qian, Çin'in iç kesimindeki nakış yöntemlerini Xinjiang'daki yerel unsurlarla birleştirerek, kendine özgü nakış tarzı oluşturdu.

Qian'ın nakış ürünleri, azınlık etnik grupların desen ve renk özelliklerini yoğun şekilde gösteriyor. Qian'ın işlediği Pazara Gitmek, Gül ve Kesesi dahil birçok eser, birçok yarışmada ödüle layık görüldü.

Qian, 2000 yılından beri Xinjiang genelinde on binden fazla kadına nakış sanatını öğretti. 4 kadına Xinjiang Güzel Sanatları Ustası unvanı verildi. Çok sayıda köylü kadın kendi işini kurdu.

Yeniliğe dayalı atılım

Xinjiang nakışı artık bir sektör haline gelmiş durumda. Çin Kültür Bakanlığı, sektörün gelişmesi için 2016 yılının Mart ayında Kumul'da ilk geleneksel sanat atölyesini kurdu.

Kumul Belediyesi, nakış atölyesine destek için özel fon oluşturdu. Bugün Kumul Nakış Derneği, her kasabada bir Nakış Kolektifi, koşulları karşılayan köylerde nakış çalışma gruplarının katılımıyla bir çalışma zinciri oluşturuldu.

Son 5 yılda Xinjiang'da her kademedeki kadın dernekleri, nakış sektörüne özel fon desteği sağladı.

Xinjiang nakışının uzun tarihi olmasına rağmen, tasarım konusunda yenilikçi personel kıtlığı söz konusu. Halkın nakışla ilgili bilgisi de yetersiz.

Xinjiang Güzel Sanatlar Derneği Başkan Yardımcısı Shan Xiumei, geleneksel nakış yöntemlerini korumanın yanı sıra, yenilik yaparak çağın özelliğini yansıtma çalışmasını yürüteceklerini söyledi.