Gaoshanlar ve geleneksel tahta oymacılığı

Gaoshanların ana yerleşim yeri olarak kabul edilen küçük köyde 500 ile 600 kişilik tek bir kabile, büyük köyde de bin kişiden oluşan birkaç kabile bulunuyor.

Gaoshanlar, yaş farklarına göre 5 gruba ayrılır. Farklı gruplar farklı işleri üstlenir. Çocukken cinsiyete göre, sıkı temel eğitimler verilir. Erkekler, avcılık ve tarım, kızlar ise dokuma, ev işi yapma ve meyve toplama alanlarında eğitim görürler.

Ergenlik yaşına gelen erkekler için delikanlılık töreni düzenlenir ve gençlik grubuna girerler. Bu erkekler, kolektif üretim çalışmalarına ve savaşa katılabilirler. Genç erkekler ergenlik töreninden sonra kabilenin resmi üyesi kabul edilerek köyün siyasi etkinliklerine katılma hakkına da sahip olurlar.

Gaoshanlar, erkek çocukların eğitimine son derece büyük önem verir. Gençlere balık avlama aletleri yapımının inceliklerini gösteren aile büyükleri, ava çıkarken çocuklarını yanına alıp onlara taş atma, ok fırlatma, güreşme, koşma tekniklerini de öğretirler. Ayrıca yaşlılar, gençlere köyün tarihi, efsaneleri ve kahramanlarının hikayelerini anlatırlar.

Gaoshanların zanaatları arasında dokuma, bambu ağacı yontma ve örme, benekli hint kamışı (sarmaşık dalları) örme, tahta oyma ve çanak çömlek işi bulunuyor. Bunlardan geleneksel tahta oymacılığı çok meşhurdur. Örneğin, sadece bıçak kullanarak milli motifler taşıyan ahşap pirinç havanı, fıçı, mutfak eşyaları, fincan, kaşık gibi yemek aletlerinin yanı sıra yekpare ağaçtan oyma kayık yapabilirler.

Gaoshanların oyma sanatı, günlük yaşamın her alanını yansıtır. Oyma teknikleri arasında yuvarlak, kabartmalı, çizgili, delikli ve içten boşluklu modeller yer alır. Günlük yaşamda kullanılan aletler süs eşyaları ve müzik enstrümanlarının üzerine genellikle insan ve hayvan figürleri veya çeşitli çiçeklerden desen ve motifler oyulmuştur.

Büyük ustalıkla oyulmuş bu ilginç insan ve hayvan figürleri gerçek gibi görünür ve doğal bir his verir. Çaydanlık, paravana, süslü duvar panosu, sandalye, sandık, kaşık ve pipo gibi eşyalar söz konusu oyma zanaatının güzel örnekleridir.

Özellikle atalara ibadet etmek için inşa edilen evlerin sütunları üzerindeki oyma eserler insanı kendine hayran bırakır. Ayrıca sıradan evlerin kirişleri, saçakları ve pencereleri üzerinde de oldukça renkli oyma eserler vardır.

Gaoshanların dokumacılık tarihi çok eskiye dayanır. Erkeklerin toplumdaki konumları savaşma yetenekleri, kızlarınki ise el becerisi tekniklerine göre saptanır. Örf ve adetlere göre, kızlar, dokuma evinde çalışırken, erkeklerin bu eve girmeleri yasaklanmıştır.

Tekstil ürünleri arasında esas olarak beyaz keten kumaşı üzerine beyaz ile kahverenginin belli aralıklarla dokunduğu çizgili keten kumaşlar bulunur. Süs eşyaları için bu kumaşlar üzerine nakışlar işlenir.

Eğer bir gün yolunuz Gaoshanların yaşadığı bu bölgelere düşerse eli becerikli Gaoshanların yaptığı bu güzel ürünleri bizzat görmeyi unutmayın.