Çin yeni yılı başlıyor

Bugünlerde yolu Çin'e düşen her yabancı, hangi kente giderse gitsin muhakkak şu manzarayla karşılaşır: Büyüklü küçüklü hediyelik kutular taşıyan, valizlerini çekiştirerek taşıyarak aceleyle yürüyen Çinliler... Her yerde kırmızı fenerler, geleneksel müzik tınıları... Elbette Çin hakkında biraz bilgi sahibi olan yabancı bu manzara karşısında şaşırmaz; Çinlilerin geleneksel Ay Takvimi'ne göre 28 Ocak günü yeni yıla girilecek. Dünya genelinde tüm Çinliler bugünlerde yeni yıl için son hazırlıklarını yapıyor.

Müslümanların Şeker Bayramı gibi Çinliler için de Bahar Bayramı en önemli bayramdır. İçeriği ve kutlama biçimleri zaman içinde değişmekle birlikte bayramın Çinlilerin yaşam ve ideolojisindeki yeri hiç değişmedi.

Bahar Bayramı, Çin'in Ay Takvimi'ne göre 12. ayın 23. gününde başlar, yeni yılın ilk ayının 15. günü düzenlenen Yuanxiao Bayramı'na (diğer adı Fener Bayramı) kadar yaklaşık üç hafta sürer. Bu süre içindeki en önemli günler ise 12. ayın 30. gününün gecesi ve yeni yılın ilk günüdür.

Bayram öncesinde hazırlıklar

Bahar Bayramı'nı karşılamak için gerek şehirlerdeki gerekse köylerdeki Çinliler çeşitli hazırlıklara girişirler. Bahar beyitleri ve yeni yıl resimleri yapıştırmak, fenerleri yakmak, Bahar Bayramı'na hazırlanma kutlama biçimlerinden bazılarıdır. Her aile evini temizler, çamaşırlarını, yorganlarını yıkar. Tüm aile fertlerine yeni elbise ve hediyeler alınır. Son yıllarda bayramda seyahat yapmak çok tercih edilen bir etkinlik haline geldi. İstatistiklere göre, Çinlilerin Bahar Bayramı sırasında yaptıkları tüketim, tüm yıl içinde yaptıkları tüketimin üçte birini, hatta daha fazlasını oluşturuyor.

Çin'in çeşitli bölgelerinde insanlar Bahar Bayramı'nı değişik gelenek ve adetlerle kutlar. Ancak, Çin'in kuzeyinde olsun güneyinde olsun yıl sonu gecesinde aile fertlerinin bir araya gelerek birbirlerine kavuşma yemeği yemeleri hiçbir zaman ihmal edilmez. Bu gelenekten dolayı, "Bahar Bayramı trafiği" ifadesi ortaya çıktı. Bu özel hareketlilik tam 40 gün sürer. Vatandaşlar Chuxi gecesinde ailelerine kavuşmak için bayramdan bir ay önce, hatta daha erken tren, uçak veya otobüs bileti kapmaya çalışır. Bilet bulamayınca veya aktarma zahmetinden kurtulmak için motosikletle dönenler de olur, hükümet ise yollarda servis noktaları kurup sıcak yemek gibi hizmetler sunar.

Chuxi hakkında ilginç bir efsane

Çin'in Ay Takvimine göre Aralık ayının son gecesi Chuxi olarak adlandırılır. Çincede Chu "çıkarma", Xi ise "gece" anlamına gelir. Chuxi, "yılın son gecesini çıkarma" ve "yeni yılı karşılama" anlamındadır.

Çin'de halk arasında Chuxi konusunda çok sayıda gelenek var. Yılın son gününde Çinliler evlerini bir kez daha pırıl pırıl temizler, eski eşyayı bırakır yenisini alır. Bu gelenekler eski çağlardaki söylentilerden kaynaklanır.

Efsaneye göre Kral Zhuanxu'nun çok tembel bir oğlu varmış, hiç çalışmak istemezmiş, yırtık elbise giyermiş ve sadece sulu lapa yermiş. Bir yılın son gecesi adam soğuktan ve açlıktan evinde ölmüş. Bunun için Chuxi günü halk temizlik yapmaya, evdeki eski elbise ve artık yemekleri, yeni yıl gelmeden önce çöpe atmaya başlamış. Bu faaliyet, "yoksulluğun eve girmesine izin vermemek" anlamına gelir.

Yıl sonu gecesi, tüm aile fertleri bir araya toplanarak birlik sembolü olan akşam yemeğini yemeleri, her ailenin geleneksel adetlerinden biridir. O gün, başka bölgelerde çalışanlar, eğer zaman bulabiliyorlarsa mutlaka eve döner.

Çin'in çeşitli bölgelerinde Chuxi'de yenilen akşam yemekleri farklıdır. Güneyde, akşam yemeğinde genellikle 10'dan fazla çeşit yemek vardır. Bu yemekler arasında muhakkak Doufu (soya peyniri) ve balık bulunmalıdır. Çünkü bunlar Çincede "zenginlik" ile eş seslidir. Kuzeyde ise bu yemekte genellikle Jiaozi vardır. Tüm aile üyeleri beraber Jiaozi yaparlar. Jiaozi, etin yufkaya sarılmasıyla yapılan lezzetli bir yemektir. Jiaozi aile fertlerinin bir araya gelmesini simgeler.

Yıl sonu gecesinde, anne ve babaların çocuklarıyla beraber yakınların ve dostların evlerine giderek hediye vermeleri ve bayramlaşmaları "Kuisui"; başkalarını kendi evlerine davet ederek beraber yıl sonu gecesi yemeğini yemeleri "Biesui"; yemekten sonra karşılıklı iyi dilekler sunarak eve dönmeleri "Sansui"; evde genç kuşakların büyüklere selam vermeleri, büyüklerin ise genç kuşaklara öğütler vererek çalışmayan çocuklara para vermeleri ve karşılıklı yeni yılı kutlamaları "Cisui"; hiç kimsenin uyumak istememesi ve aile fertlerinin yeni yıl gelinceye kadar, ya televizyon seyrederek ya da kağıt oynayarak, ailece neşe içinde birlikte bulunmaları "Shousui" olarak adlandırılır.

"Shousui", yılın son gecesindeki yaygın bir gelenektir. Yeni yılı beklerken en neşeli olanlar çocuklardır. Normal günlerde büyüklerinin sıkı denetiminde olan çocuklar bu anlarda hiç sınırlama olmadan büyükleriyle beraber neşe içinde ertesi sabaha kadar yeni yılın gelişini bekleyebilirler. Tüm evde, eski yılı uğurlayan ve yeni yılı karşılayan çok neşeli bir hava hüküm sürer.

Eskiden Çinliler yeni yılı, kötülükleri kovmak için çatapat patlatarak karşılardı. Ancak bu gelenek, güvenlik ve çevre kirliliği gibi sorunlara yol açması nedeniyle Beijing ve diğer büyük şehirlerin merkezlerinde yasaklandı.