Mimarlık tarihinde bir ilk: Zhaozhou Köprüsü

Binlerce yıllık kültür ve medeniyet tarihi olan Çin'de, yaşı 500 yılı geçen yapı sayısı şaşılacak derecede azdır. Bunun temel sebebi, geleneksel Çin mimarisinin taştan ziyade ahşap kullanması. Dikilen eserler son derece zarif ve fakat dayanıksızdı.

Bugün Hebei eyaleti sınırları içinde kalan Zhaozhou Köprüsü bunun istisnalarından biri. Köprü, dünyanın ilk yığma taş strüktürlü açık tablalı kemerli açıklığı olarak kabul ediliyor.

Dikkat çekici teknik yenilikler taşıyan ve Çin'in dünya mimarlığına en önemli katkılarından biri olan Zhaozhou Köprüsü'nün inşaatı 605 yılında Sui Hanedanı zamanında tamamlandı.

Bu yapının bir benzerini Batı'da görmek için 700 yıl beklemek gerekecekti; Floransa'daki Ponte Vecchio Köprüsü 1345 yılında benzer tarzda inşa edildi.

Kısa ömürlü Sui Hanedanı (581-618), Çin tarihinin ilginç dönemlerinden biridir. Bu dönemde çok büyük mühendislik projeleri hayata geçirildi. 2400 kilometre uzunluğundaki Büyük Kanal, iki imparatorluk başkentinin yeniden inşası ve Çin Seddi'nde temel ilerlemeler hep bu dönemde gerçekleştirildi.

Hanedanın ekonomik gücünün sürmesi için, malların uzun mesafelere taşınmasının kolaylaştırılması gerekiyordu. Karayoluyla taşınan malların başkent Kaifeng ve Luoyang'a ulaşması için Xiao Nehri (bugün Hebei eyaletinde) geçilmeliydi. Batıdan doğuya bir ova boyunca akan Xiao Nehri su ulaşımı için temel bir yol iken, karayolu taşımacılığı için engel teşkil ediyordu, bu aynı zamanda Çin'in farklı bölgelerinin ekonomik entegrasyonunu da engelliyordu.

Çin kaynaklarında Zhaozhou Köprüsü'nün tasarım ve inşasının Li Chun adlı usta tarafından yapıldığı kaydedilir. İnşaat sürecinin detaylarına dair günümüze ulaşmış bilgiler yok. Çin kroniklerinde sadece köprünün temel özellikleri belirtilmiş ve Li Chun'un Çin'de köprü kemeri alanında sterotipleri kırarak emsalsiz bir eser ürettiği söylenmiştir.

Köprü ayrıca Anjiqiao (Güvenli Geçiş Köprüsü) ve Dashi (Muhteşem Taş) adlarıyla da bilinir.

37 metre merkezi açıklığı bulunan köprü 50 metre uzunluğunda. 7.3 metre yüksekliğe sahip köprünün genişliği ise 9 metre.

1400 yıl boyunca çok büyük savaşlar, sel felaketleri, depremler geçiren Zhaozhou Köprüsü, bütün bu darbelere rağmen ayakta kaldı ve halen kullanılıyor. Zaman içinde sadece tırabzanlar güçlendirildi.

Körpü, Çin'de daha sonra yapılacak köprüleri de etkilemiştir. Yine Hebei'de Zhaoxian yakınındaki Yongtong Köprüsü de 1130 yılında usta Pou Qianer tarafından benzer tarzda inşa edildi.

Ming Hanedanı döneminin edebiyatında köprüyle ilgili tasvirlere rastlanmaktadır. Dönemin yazarları köprüden "bulutların üzerinde yükselen bir ay" veya "bir dağ şelalesinde asılı uzun gökkuşağı" olarak söz etmektedir.

Modern Çin mimarlığının babası olarak kabul edilen Liang Sicheng, 1950'li yıllarda yaptığı keşif gezilerinde Zhaozhou Köprüsü'ne rastlamış ve gördüğü eser karşısında hayran kalmıştır. Köprüden ayrılamayan Liang Sicheng, yapının ölçülerini kaydetti ve farklı açılardan fotoğraflarını çekti. Liang'ın daha sonra yazdığı bir makalede köprü hakkında bilgi vermesiyle Zhaozhou dünya çapında tanınan bir eser oldu.

Amerikan İnşaat Mühendisleri Birliği 1991 yılında köprüyü İnşaat Mühendisliği Tarihinde Bir Abide olarak tanımladı. Çin hükümeti köprünün Dünya Mirasları Listesi'ne alınması için başvuruda bulundu.