中国国际广播电台
Çin’in başkenti
Beijing’e gelirseniz, Çin
Seddi, Yasak Kent, Yazlık
Saray ve Gök Tapınağı’nı
mutlaka gezersiniz. Çünkü
bu turistik yerler, Çin’in
eski mimarlık sanatındaki en
yüksek seviyeyi temsil
ederler. İçlerinde Gök Tapınağı,
Çin’in en iyi korunan ve
tanrıya ibadet törenlerinin
yapıldığı en büyük yapı
topluluğudur. Bol mahsul ve
huzur için Çin tarihinde hüküm
süren her hanedanın
imparatorları, burada törenler
yaparak, gök, toprak, güneş,
ay, dağ, nehir tanrılarına
dua ederlerdi. Bunlardan en önemlisi
olan, göğe ibadet törenidir.
Çin tarihinde imparatorlar,
“Göğün oğlu” anlamına
gelen “Tianzi” olarak
adlandırılmıştır. İmparatorlar,
devletlerini “göğün oğlu”
sıfatıyla yönetirlerdi. Göğe
ibadet etme, yalnızca
imparatorlara tanınmış özel
bir haktı, sıradan vatandaşlar,
bu hakka sahip olamazdı.
1420 yılında inşa
edilmeye başlanan Gök Tapınağı,
Ming ve Qing hanedanları dönemindeki
(1368-1911) imparatorların göğe
ibadet ettikleri yerdi. Yasak
Kent’in güneyinde bulunan Gök
Tapınağı’nın yüzölçümü,
Yasak Kent’inkinin beş katıdır.
Gök Tapınağı’nın en güneyindeki
dörtgen şekilli çevre
duvarları, toprağın, en
kuzeyindeki yarım çember şeklindeki
çevre duvarları ise göğün
sembolleridir. Bu tasarım, Çin’in
eski çağlarında “gök
yuvarlak, toprak karedir” düşüncesinden
kaynaklanmıştır.
Gök Tapınağı, dış
ve iç olarak ikiye bölünür.
Gök Tapınağı’nın önemli
yapıları, İç Gök Tapınağı’nın
güneyden kuzeye uzanan eksen
hattı boyunca dağılır. Güneyden
kuzeye Yuanqiu, Huangqiongyu
ve Qi’niang vardır. Yuanqiu,
yuvarlak şekilde üç katlı
terastır. Her katta parmaklıklar
vardır. Yuanqiu terası,
imparatorların göğe ibadet
törenini düzenledikleri
yerdir. Genellikle her yıl 22
Aralık’ta güneş doğmadan
önce düzenlenen törene,
imparator bizzat başkanlık
ederdi. Tören yapıldığı sırada
terasın önünde büyük bir
fener asılmalıydı ve
fenerin içinde 1 metre uzunluğunda
mum yakılırdı. Yuanqiu’nın
güneydoğusunda özel olarak
yapılan bir satır buhurdanlık
vardı.. Buhurdanlıklar, göğe
kurban olarak sunulan
hayvanların ve ipek gibi eşyaların
yakılması için kullanılırdı.
Tören başlayınca, tütsü
dumanları yükselir, davur ve
müzik çalınırdı. Tören,
son derece ciddi ve ağır bir
hava içinde geçerdi.
Yuanqiu’nın
kuzeyindeki Huangqiongyu,
yuvarlık şekilli tek katlı
küçük bir salondur. İçinde
tanrıların tabletleri
bulunmaktadır. Huangqiongyu
salonunun etrafı, çember
duvarla çevrilidir. Bu duvar,
ünlü “yankı duvarı”dır.
Bu duvarın bir ucunda alçak
sesle konuşulduğunda, söyledikleriniz
diğer ucundan son derece net
biçimde duyulur.
Gök Tapınağı’ndaki
bir diğer göğe ibadet yapısı,
Qi’niandian salonudur.
Qi’niandian, üç katlı
yuvarlak teras üzerinde inşa
edilen yuvarlak bir salondur.
“Salon” denilince,
imparatorun her yılın yaz
aylarında bol mahsul için
dua ettiği yer anlaşılmalıdır.
Bu nedenle Qi’niandian
salonunun yapısının, tarımla
da bağlantısı vardır. Örneğin,
salonun dört sütunu,
ilkbahar, yaz, sonbahar ve kışı
simgeler. Eski çağda Çinliler,
bir günü zamansal açıdan
12 parça olarak bölerlerdi.
Bu nedenle birinci kattaki 12
sütun bu 12 zaman dilimini,
ikinci kattaki 12 sütun ise yılın
12 ayını temsil eder.
Gök Tapınağı’nın
Yuanqiu ve Qi’niandian
salonlarının yanı sıra,
batısında müzik çalan ve
dans eden görevlilerin kaldığı
yerler ile kurbanlık
hayvanların yetiştirildiği
bölümler de vardır.
Çin’in eski çağdaki
mühendisleri, Gök Tapınağı’nın
inşa edilme sürecinde büyük
yaratıcılık göstermişlerdir.
Örneğin, yapıda genel
olarak kullanılan renk bunun
kanıtlarından biridir. Çin
imparatorluk saraylarında
genellikle sarı renk kullanılırdı.
Sarı, imparatorluk yetkisinin
simgesidir. Fakat Gök Tapınağı’nın
yapılarında gök rengi, yani
mavi kullanılmıştır. Örneğin,
“yankı duvarı”nda,
Huangqiongyu ve Qi’niandian
salonlarının damları ile bu
iki salonun yanındaki yapıların
damlarında, hep mavi kiremit
kullanılmıştır. Gök Tapınağı,
1998 yılında “Dünya
Mirasları Listesi”ne alındı.
Dünya Mirasları Komitesi, Gök
Tapınağı hakkında şu değerlendirmeyi
yaptı: “Gök Tapınağı,
Çin’de iyi korunan, en büyük
göğe ibadet eski yapı
topluluğu olarak, mükemmel
tasarımı, dikkat çekici yapısı
ve görkemli dekorasyonuyla, dünyaca
tanınıyor. Gök Tapınağı,
Çin mimarlık tarihinde çok
önemli yer tutmakla kalmayıp,
dünya mimarlık sanatının
da değerli mirası niteliğindedir.”
|