7 Temmuz 1937'de Marco Polo Köprüsü (Lugouqiao) Olayı'nın ardından Japonlar Çin'i kapsamlı şekilde işgale başladığında, Çin'in eğitim kaynaklarını korumak için ülkenin kuzey kesimi ve sahil bölgelerinde yer alan birçok üniversite, savaş ateşinin henüz yayılmadığı Çin'in güney kesimlerine çekildi.

Beijing Üniversitesi, Tsinghua Üniversitesi ve Nankai Üniversitesi, Hunan eyaletinin merkezi Changsha kentine taşındı ve burada geçici bir okul kuruldu.

13 Aralık 1937 tarihinde dönemin başkenti Nanjing'in Japonların eline düşmesinin ardından işgalciler, Yangtze Nehri üzerinden ilerlemeye başladı. Bu ilerleme, geçici okulun bulunduğu Hengshan ve Xiangshu nehrinin güvenliğini tehlikeye soktu. Bu nedenle okul, Nisan 1938'de Çin'in Yunnan eyaletinin merkezi Kunming kentine çekildi. Okulun adı Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesi olarak değiştirildi.

4 Mayıs 1938 tarihinde Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesi yeniden açıldı. Üniversitesinin idaresi, Beijing Üniversitesi Rektörü Jiang Menglin, Tsinghua Üniversitesi Rektörü Mei Yiqi ve Nankai Üniversite Rektörü Zhang Boling'den oluşan daimi komite tarafından yürütülüyordu.

Güneybatı Birleşik Üniversitesi sürgünde bulunduğu için her bakımdan şartları son derece elverişsizdi. Üniversitenin pek çok öğrencisi konaklamak için Kunming kentinin banliyösüne taşındı. Oturdukları evlerin çatısı otlardan yapılmıştı ve sıkça açlık sıkıntısı çekiyorlardı. Üniversitenin finansal problemleri de ağırdı. Bu nedenle üniversite yönetimi günlük harcamalarını karşılamak için çatısı çelikten yapılmış dershanelerin çelik çatı malzemelerini satmak zorunda kaldı. Buna rağmen öğretim görevlileri ve öğrenciler, bomba ve alarm sesleri altında araştırmalarına devam ettiler. Saldırganların bombardımanından korunmak için depolara sığınmak, öğrenciler için günlük yaşamın bir parçasını oluşturdu.

"Üniversite binalardan ibaret değildir"

Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesi Rektörü Mei Yiqi, "Bir üniversite sadece büyük binalardan ibaret değildir, üniversite demek büyük hocalara sahip olmak demektir" diyordu.

Eğitim çalışmaları sürerken, Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesi'nde öğrenim gören öğrenciler saldırganlara karşı kampanya düzenlemek için Qunshe ve Dongqing adlı birçok örgüt kurdu. Bu örgütler, 18 Eylül olayı ve Marco Polo Köprüsü olayı için düzenlenen anma etkinliklerinden faydalanarak saldırganlara karşı propaganda yaptı. Bazı öğrenciler yurtseverlik duygusu ve işgalcilere karşı savaşma hırsıyla, Çin ordusuna ve hava kuvvetlerine katıldılar, böylece zafere katkıda bulundular.

Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesi Mayıs 1946'da misyonlarını tamamladı ve dağıldı. Saldırganlara karşı mücadelenin yürütüldüğü zorlu bir dönemde eğitime ara vermeyen bu okul, öğretim özgürlüğü, hoşgörü, demokrasi ilkeleri temelinde çalışmalarını yürüttü ve verimli sonuçlar elde etti.

Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesi'nde Feng Youlan, Zhuziqing, Luo Changpei, Luo Yong ve Wen Yiduo gibi birçok ünlü bilgin bulunuyordu. Beijing Üniversitesi, Tsinghua Üniversitesi ve Nankai Üniversitesi'nin atmosfer ve fikirlerini bir araya getiren birleşik üniversite, böylece birçok parlak zekâ yetiştirdi. Üniversite, doğal bilimler, sosyal bilimler ve hukuk alanında ülke çapında adından söz ettirdi.

Sürgündeki mimar Liang Sicheng

Birleşik üniversitenin önemli isimlerinden biri de, modern Çin mimarlığının babası olarak kabul edilen Liang Sicheng'di.

29 Temmuz 1937'de Beijing işgal edildiğinde mimar Liang Sicheng, Beijing Belediyesi Kültürel Eserleri Koruma Komisyonu'nda danışmanlık yapıyordu. Bu kente aşık biriydi, yaşamı boyunca Beijing'in tarihi eserleri korumak, kenti bir açık hava müzesine dönüştürmek için uğraştı. Ancak şimdi çok sevdiği bu kent Japon işgalinin tehdidi altındaydı.

Daha önce Dongbei Üniversitesi'nde görev yaparke Japon işgaliyle karşılaşmış, bu bölgenin işgalinin ardından Beijing'e gelmişti. İşgal yayılıyordu, Liang Sicheng'e yine ayrılık yolu göründü. Birleşik Üniversite fikri ona da cazip gelmişti. Tsinghua ve Pekin üniversitelerine katılarak Changsha'ya gitmeye karar verdi.

Liang Sicheng, güney Çin'de kaldığı dönemde Kunming ve Chongqing'de de bulundu. Ancak bu sürgün dönemi, bir başyapıtın ortaya çıktığı dönem olacaktı; uzun süredir üzerinde çalıştığı Çin Mimarlık Tarihi adlı eser, bu günlerde bitirdi. Kitapta 3 bin 300 yıllık tarihi altı mimari döneme ayırarak inceledi.

Dünya genelinde faşizmin mağlup edilmesi ve savaşın sona ermesinin ardından mimar Liang Sicheng ancak 1946 yılında, yine bir Temmuz ayında Beijing'e dönebildi. Tsinghua Üniversitesi Mimarlık Bölümü'nün kurucusu ve dekanı oldu.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu, Ocak 1949'da başkente girmeden önce Tsinghua Üniversitesi'ne bir yetkili gönderdi, mimar Liang Sicheng'i bulan bu yetkili, kentteki tarihi eserlerin tespitini istemişti. Ordu, kenti kurtarmak için topçu birlikleri kullanılmak zorunda kalınırsa, kentteki değerli yapıların ve kültürel kalıntıların zarar görmesini önlemeye çalışıyordu. Bu konuda kendilerine yardımcı olabilecek kişi Liang Sicheng'di. Bu hassasiyet Liang Sicheng'i çok etkiledi. Çıkardığı Beijing haritası üzerinde mutlaka korunması gerekli alanları tespit etti. Liang Sicheng, yaşamı boyunca aynı hassasiyetle Beijing'i gözü gibi sakınmaya devam edecekti.