Rusya-Ukrayna anlaşmazlığı artıyor

    Rusya Doğal Gaz Sanayii Şirketi Gazprom Genel Müdürü Alexei Miller dün (31 Aralık) yaptığı konuşmada, Ukrayna Petrol ve Doğal Gaz Şirketi Naftogaz'la 2009'daki doğal gaz satışı konusunda yapılan görüşmelerin sonuçsuz kaldığını açıklayarak, Moskova saatiyle bugün (1 Ocak) 10'da Ukrayna'ya yapılan doğal gaz sevkiyatını durduracaklarını duyurdu. Rusya ile Ukrayna arasında Avrupa'daki doğal gaz kullanımını da etkileyecek anlaşmazlıklar, derin kaygı uyandırıyor.

    Rus tarafı, Ukrayna'nın doğal gaz borcunu zamanında ödemediğini gerekçesiyle 1 Ocak gününden itibaren bu ülkeye yapılan doğal gaz sevkiyatını durduracaklarını defalarca açıklamıştı. Rusya, yeni sözleşme yapılmaması durumunda, Ukrayna'ya yapılan doğal gaz satışını durdurma konusunda kararlı bir tutum sergiledi. Yeni sözleşme yapılması için ise Ukrayna'nın borçlarını tümüyle ödemesi şart koşuldu. Gazprom yaptığı açıklamalarda, Naftogaz'ın Kasım ve Aralık aylarında biriken doğal gaz borcunun 450 milyon dolarlık gecikme cezası da dahil olmak üzere 2 milyar doları geçtiğini ileri sürerken, Naftogaz ise 30 Aralık günü Rusya'ya 1 milyar 500 milyon dolardan fazla ödeme yaptıklarını, gecikme cezasını ise şimdilik ödemeyeceklerini açıkladı. Buna karşı Gazprom, bankadan böyle bir ödeme yapıldığına dair bir bilgi almadıklarını duyurdu.

    Rusya ile Ukrayna'nın yeni yıla girmeden önce 2009'daki doğal gaz satışı konusunda anlaşmaları, en azından bir ara çözüm belirlemeleri bekleniyordu. Ancak bu beklenti, şimdi suya düşmüş durumda. Basına yansıyan haberlere göre, iki şirket arasında Moskova'da dün yapılan görüşmelerin sonuçsuz kalması, Naftogaz şirketinin Gazprom'un gaz satışını durdurma tehdinine karşı Ukrayna üzerinden Avrupa'ya yapılan doğal gaz sevkiyatını kesebileceklerini açıklamasından kaynaklandı. Naftogaz'ın açıklaması, Gazprom tarafından Rusya ve Batı Avrupa'ya yapılan bir şantaj olarak nitelendi. Rusya Başbakanı Vladimir Putin de Naftogaz'ın böyle bir tutum takınmasının gerek ekonomik, gerekse hukuki açıdan "kesinlikle haksız" olduğunu vurguladı.

    Fiyat konusu da Rusya ile Ukrayna arasındaki doğal gaz anlaşmazlığında önemli bir rol oynadı. Gazprom, halihazırda her bin metreküp gaz için ödenen 180 dolar cıvarındaki fiyatı belirli ölçülerde artırarak sonunda piyasaya göre belirlemek istiyor. Ukrayna ise, buna hiç yanaşmıyor.

    Bilindiği gibi Avrupa Birliği'nin doğal gaz ihtiyacının dörtte biri, Rusya tarafından karşılanıyor. Rusya'dan Avrupa Birliği ülkelerine gönderilen doğal gazın yüzde 80'i ise Ukrayna'dan geçiyor. Dolayısıyla Rusya ile Ukrayna arasındaki doğal gaz anlaşmazlığı, Avrupa Birliği ülkeleri tarafından yakından izleniyor Bu nedenle Gazprom Genel Müdürü Miller dün yaptığı açıklamada, Batı Avrupa'daki müşterilerinin doğal gaz ihtiyacını karşılayacakları konusunda güvence verdi. Avrupa Birliği Komisyonu tarafından aynı gün yapılan açıklamada da, Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko'nun ülkesi üzerinden yapılan doğal gaz nakliyatının kesintiye uğramayacağı konusunda Komisyon Başkanı Jose Manuel Barroso'ya güvence verdiği kaydedildi.

    Gözlemciler, Rusya'nın Ukrayna'ya yapılan doğal gaz satışını durdurma kararının şimdilik yalnızca teknik düzeyde kalıp daha çok sembolik bir anlam taşıdığına işaret ederek, bunun iki ülke arasında doğal gaz anlaşmazlığı konusunda sürdürülen psikolojik savaşın bir göstergesi olduğunu savunuyor. Ukrayna'nın topraklarından geçen doğal gazı keseceğini açıklaması ise, pazarlık masasında daha fazla koz elde etmeyi amaçlayan bir taktik olarak yorumlandı. Avrupa Birliği'nin bu süreçte daha fazla arabuluculuk girişimlerinde bulunması ise, Rusya ile Ukrayna arasında kısa bir süre içerisinde uzlaşma sağlanma olasılığını artıracaktır.