Dünya Mirasları'ndan "Sekiz Dış Tapınak"

    Hebei eyaletinin Chengde şehrinde yer alan Puning Tapınağı, Çin'in kuzey kesiminde Budizm'in Tibet mezhebine bağlı tanınmış bir tapınaktır. 18. yüzyılda inşa edilen bu tapınağın etrafında 11 tapınak daha bulunur. Bunlardan sekizi, Qing Hanedanı'nın doğrudan yönetimi altında bulunması ve Çin Seddi'nin Gubeikou geçidinin dışında yer alması nedeniyle "Sekiz dış tapınak" olarak adlandırılmıştır. Puning Tapınağı'nın da içinde yer aldığı "Sekiz Dış Tapınak", Aralık 1994'te Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirasları Listesi'ne alındı.

    Bu sekiz tapınak arasında en eskileri, 1713 yılında kurulan Insa-po ve Shan-po tapınaklarıdır. Chengde Belediyesi "Sekiz Dış Tapınak" İdaresi görevlilerinden Peng Junbo, söz konusu iki tapınağın kuruluş amacını şöyle anlattı:

    "Dönemin Qing Hanedanı imparatoru Kangxi'nin 60. doğum günü, o yıla denk gelmiştir. Kutlamalara Moğolistan'dan üst düzey Budist rahipler ve Moğol prensler de katılmıştır. İmparator Kangxi, teşekkürlerini ifade etmek için bu iki tapınağı yaptırmıştır."

    İmparator Kangxi'nin bu tapınakları inşa ettirme kararının altında derin tarihi ve siyasi nedenlerin yattığını belirten Puning Tapınağı İdare Şefi Wang Hui, o dönemdeki toplumsal ve siyasi ortam hakkında şu bilgileri verdi:

    "Qing Hanedanı'nın kuruluşundan sonra hanedan yönetimi, siyasi istikrarı sağlayacak en iyi yöntemin, farklı etnik gruplar arasındaki kaynaşma ve beraberliğin pekiştirilmesi olduğunu anladı. O dönemde hayvancılık bölgeleri ile tarım bölgelerinin kesiştiği bir bölge olan Chengde, aynı zamanda farklı etnik grupların temas ettiği bir merkezdi. İmparator Kangxi, Chengde'de kendi yazlık sarayının hemen yanı başına Insa-po ve Shan-po tapınaklarını yaptırmakla, Budizm'in Tibet mezhebine inanan Moğolların ve Tibetlilerin dini inançlarına olan saygısını göstermiştir."

    İmparator Kangxi'nin bu uygulaması, torunu İmparator Qianlong tarafından da sürdürüldü. İmparator Qianlong'un emriyle kurulan 10 tapınağın ilki, Puning Tapınağı oldu. Bu tapınağın Çin'de yaşayan etnik gruplar arasındaki birlikteliğe damga vuran bir olayın anısına kurulduğunu belirten Puning Tapınağı İdare Şefi Wang Hui, şunları kaydetti:

    "Puning Tapınağı, Çungarya İsyanları'nın bastırılmasının ardından kurulmuştur. Bu tapınak, bir anıt olduğu kadar bir uyarı niteliği de taşır. Tapınak, bundan böyle toplumsal huzur ve istikrarın sonsuza kadar sürmesi yönündeki dileğin ifadesidir."

    Çungarya İsyanları, Çin'in kuzeybatı kesiminde yer alan Çungarya Havzası'nda yaşayan Moğol Elut kabilesinin iki şefi tarafından, 1755 ve 1757 yıllarında ülkeyi bölme amaçlı çıkartılan isyanlardı. Qing Hanedanı yönetiminin bu isyanları bastırmasıyla, ülkenin toprak bütünlüğü korunup sağlamlaştırılmış oldu.

    Hanedan yönetiminin ulusal birlikteliğe verdiği önem ve azınlık etnik grupların dini inançlarına gösterdiği saygının bir sembolü olan Puning Tapınağı, o tarihlerde Tibet ve Moğol kabilelerin merkezi hükümetle siyasi ve dini temaslarının doğrudan yapıldığı bir mekân haline geldi.

    Puning Tapınağı'nda bugün 80 Budist rahip yaşıyor. Bir yandan dini faaliyetlerini sürdüren rahipler, diğer yandan Tibetçe, Çince ve İngilizce eğitim görüyor; mensup oldukları etnik grupların geleneklerine göre yaşıyor. Tapınağın üst düzey rahiplerinden 39 yaşındaki Mori Gentu, şöyle konuştu:

    "Hükümetin himayesi altında dinimizin gereklerine göre ibadetimizi sürdürüyoruz. Yaşam koşullarımız çok iyi. Tapınağımız Budizm'in Tibet mezhebine bağlı olmasına rağmen burada Han rahipleri de ağırlıyoruz."

    Bu sekiz tapınaktan ikisi, Hanlar ile Tibetliler arasındaki birlik ve beraberlik ile iki kültürün mimari özelliklerinin kaynaşmasına sahne olmuş. "Sekiz Dış Tapınak" İdaresi yetkililerinden Li Ran bu iki tapınak hakkında şunları anlattı:

    "Bunlardan biri, Tibet'in merkezi Lasa'daki Potala Sarayı'yla aynı ismi taşıyor. Potala Tapınağı, Dalay Lama onuruna 1771 yılında Potala Sarayı'nın özelliklerine göre inşa edilmiştir. Diğerinin ismi ise, Tashil Hunpo. Bu da Tibet'in Shigatse kentinde yer alan Tashil Hunpo Tapınağı'yla aynı ismi taşıyor. Bu tapınak ise, o dönemde bir yıldan fazla süren zorlu bir yolculuktan sonra Beijing'e gelerek imparatoru ziyaret eden Pançan Lama'nın onuruna yaptırılmıştır."

    Yaklaşık 200 yıllık geçmişi olan Chengde'deki "Sekiz Dış Tapınak", bugün de Budistlerin ve turistlerin akımına uğruyor. Beijing Olimpiyat Oyunları'na giderek yaklaşıldığı bugünlerde, bu tarihi tapınaklara yönelik ilgi de giderek artmaktadır.