YORUM: Karmaşık dünya düzenine yeni umutlar: Çin-Rusya ilişkisi

  2019-06-07 15:12:10  cri

Cumhurbaşkanı Xi Jinping 5 Haziran'da Rusya'nın başkenti Moskova'da Devlet Başkanı Putin'le 2 ayrı ortak bildiri imzalayarak, ikili ilişkilerin yeni dönemde kapsamlı stratejik ortaklık düzeyine çıkarıldığını ve küresel stratejik istikrarın güçlenmesine katkıda bulunulacağını ilan etti.

2019, Çin-Rusya diplomatik ilişkisinin 70. yıldönümü. İki ülke liderleri, ilişkilerin tarihin en iyi düzeyinde olduğunu belirtiyor.

Dünyanın, son yüz yılın en büyük değişimleriyle karşı karşıya bulunduğu bir dönemde, Çin-Rusya ilişkisinin daha yüksek seviyeye taşınması, iki ülke arasındaki işbirliğini ve uluslararası düzeni derinden etkileyebilir.

Yeni dönemde Çin-Rusya ilişkisi, iki tarafın karşılıklı güven temelinde, her iki tarafın çekirdek çıkarlarını ilgilendiren konularda birbirine destek sağlaması gerektiği anlamına geliyor.

Ayrıca iki taraf, Kuşak ve Yol İnisiyatifi (BRI) ile Avrasya Ekonomik Birliği'nin entegrasyonunu sağlamalı, halklar arasındaki bağları ve temasları güçlendirmeli, Birleşmiş Milletler (BM) merkezli uluslararası düzeni kararlılıkla koruyup yeni tip uluslararası ilişkileri geliştirmeli ve insanlığın kader birliğini tesis etmeli.

İkili ilişkileri yeniden tanımlayan ve yeni içerikler kazandıran bu ilkeler, iki tarafın güvenlik sorunlarını göğüslemesine de yararlı olacaktır.

Çin-Rusya ilişkisinin yeni bir döneme girmesi, iki taraf arasındaki işbirliğinin hızlanacağı ve iki halka daha fazla kazanç getirileceği anlamına geliyor. Geçen yıl iki ülkenin ticaret hacmi 100 milyar doları aşarak yüzde 27'lik artış kaydetti.

Dünyada ticaret ve yatırım yavaşlarken ve ticari korumacılığın etkisi ciddileşirken, Çin ve Rusya'nın ticarette "karne notu" dikkat çekti. İkili ticaretin daha büyük bir potansiyeli var, çünkü Çin ve Rusya'nın ticaret hacmi halen Çin-Japonya veya Çin-Güney Kore ticaret hacminin üçte birine, Çin-ABD ticaret hacmininse sadece altıda birine denk geliyor. Çin'in 2017 yılında Rusya'ya yaptığı doğrudan yatırım sadece 2,22 milyar dolar, bu toplam dış yatırımda sadece yüzde 1,4'lük pay tutuyor.

Çin ve Rusya ekonomilerinin birbirini tamamlayıcı niteliğinden dolayı, iki taraf ortak çıkarları genişletmeye ve kaliteyi yükseltmeye karar verdi. İki ülke devlet başkanlarının ortak bildirileri imzaladığı gün, iki ülke arasında 23 işbirliği anlaşması imzalandı. Bu anlaşmalara göre, iki ülke ortak nükleer enerji projesi yürütecek, Çin'de enerji ortaklığı kurulacak, Çin Kuzey Kutbu'nda doğal gaz geliştirme çalışmasına katılacak, 1 milyar dolarlık ortak bilimsel-teknolojik inovasyon fonu oluşturulacak. Ayrıca Çin'in kuzey kesimi ile Rusya'nın Merkezi Federal Bölgesi, Çin'in güneydoğu sahil bölgesi-Rusya'nın Kuzeybatı Federal Bölgesi dâhil iki işbirliği mekanizması oluşturulacak.

Rusya Devlet Başkanı'nın ekonomi danışmanı Sergey Glaziev, iki ülkenin birbirini tamamlaması durumunda, ikili ticaret hacminin 200 milyar dolara ulaşabileceğini belirtti.

Çin-Rusya ilişkisinin yeni döneme girmesi, iki ülkenin uluslararası işlerde eşgüdüm ve işbirliğini güçlendireceği, dünyaya daha fazla "Çin-Rusya planı" sunulacağı, çok taraflılığın daha iyi şekilde korunacağı anlamına geliyor.

Küresel siyasi ve ekonomik ortamda endişe verici gelişmelere tanıklık ediliyor; az sayıda ülke tek taraflılık ve korumacılık politikası izleyip gümrük tarifeleriyle diğer ülkeleri tehdit ediyor, dünya ticaret düzeni bozuluyor, dünya ekonomisine gölge düşürülüyor. Bu tabloya sebep olan ülkeler, uluslararası yükümlülüklerden kaçınıyor, diğer ülkelere ekonomik ambargo ve baskı uyguluyor, bölgesel gerginlikleri de körüklüyor.

BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinden biri olan Çin ve Rusya, birçok konuda aynı veya benzer tutum izliyor. Son 6 yılda iki ülkenin devlet başkanları 20'den fazla görüşme yaparak fikir alışverişinde bulundu. Tek taraflılık ve hegemonyacılık eğilimine karşı, Çin ve Rusya'nın stratejik işbirliği seviyesini yükseltmesi, 2 sorumlu ülkenin üstlendiği yükümlülüğü yansıtıyor.

Çin ve Rusya, BM'nin itibarını ortaklaşa koruyacak, Shanghai İşbirliği Örgütü, BRICS ve G20 gibi mekanizmalarda eşgüdümü güçlendirecek. Ayrıca Kuşak ve Yol İnisiyatifi (BRI) ve Avrasya Ekonomik Birliği'ni kenetleyerek katılımcı ülkelere daha fazla fırsat sunacak.

Çin ve Rusya'nın "bloksuzlaşma, zıtlaşmama ve üçüncü bir tarafı hedef almama" ilkeleri temelinde ilişkileri geliştirme kararı, dünya ülkelerine örnek oluşturdu. Tarihi gerçekler, Çin ve Rusya'nın iyi komşular ve gerçek ortaklar olduğunu ispatladı. Çin-Rusya ilişkisinin daha yüksek seviyeli şekilde yeni döneme girmesi, iki halka daha fazla refah ve uluslararası düzene daha fazla belirginlik getirecek.