Analiz Haber: Xi ve Trump'ın ticarette toplama-çıkarma yöntemi

Dünyanın ilgi odağında bulunan Çin ile ABD arasındaki üst düzey ekonomi ve ticaret müzakerelerinin altıncı turu dün başkent Beijing'de tamamlandı.

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Çin ile ABD arasındaki ticaret müzakerelerine katılan ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer ve Hazine Bakanı Steven Mnuchin ile dün başkent Beijing'de bir araya geldi. Xi, görüşmede "Çin ile ABD'nin birbirinden ayrılamayacağını birçok kez söyledim. İşbirliği iki tarafa yarar sağlar, çatışma ise iki tarafa zarar verir. En iyi seçenek işbirliği" ifadelerini kullandı.

Xi Jinping, iki ülkenin ticaret heyetlerinin öngörülen ilkeler ve istikamet doğrultusunda koordinasyonu güçlendirerek işbirliğine odaklanmaları, anlaşmazlıkları rasyonel şekilde çözmeleri ve böylece ikili ilişkileri yeni bir düzeye taşımaları gerektiğini vurguladı.

Geçen şubat ayından itibaren Çin-ABD ekonomik ve ticari sürtüşmelerinin tırmanmasından dolayı iki taraf arasında birkaç tur müzakere yapıldı. Bu süreçte Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ilk kez ABD Ticaret Temsilcisi'ni son turda kabul etti. Bu, dün tamamlanan altıncı tur müzakerelerde, iki hafta önce Washington'da yapılan müzakerelerden bir adım daha ileri gidildiği anlamına geliyor. Aynı zamanda Çin ve ABD liderlerinin, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari sürtüşmelerin çözüme bağlanmasında daima kritik öncü rol oynadığını gösteriyor.

Analistlere göre, ABD Ticaret Temsilcisi ile bir araya gelen Xi Jinping'in görüşmede işbirliği kelimesinden birkaç defa bahsetmesi, Çin'in ABD ile ticaret sorunlarına işbirliği ile çözüm getirme arzusunu yansıtıyor. Xi'nin "işbirliği belli ilkelerle yapılacak" ifadesi ise, ABD ile ekonomik ve ticari işbirliğinin ön şartının Çin'in ulusal çıkarlarına ve halkın temel menfaatlerine zarar verilmemesi olduğunu ortaya koyuyor.

Şubat 2018'de ticari anlaşmazlıkların tırmanmasından itibaren Xi ve Trump'ın iki telefon görüşmesi ve bir yüz yüze görüşme gerçekleştirmesi, tansiyonunun yükselmesini önledi. Özellikle geçen yılın aralık ayında Arjantin'de yaptıkları görüşmede iki lider, "iki ülke arasında 90 gün boyunca yeni gümrük vergisi getirilmemesi" konusunda mutabakata vararak, tırmanan ticari sürtüşmeyi frenledi.

Geçtiğimiz üç ayda iki ülkenin ticaret heyetleri, öngörülen ilkeler ve istikamet doğrultusunda yoğun temaslarda bulunarak ticari sorunları "toplama-çıkarma" yöntemiyle çözmek için çaba gösterdi. Dün sona eren müzakerelerin altıncı turunda ise iki taraf teknoloji transferi, fikri mülkiyet haklarının korunması, gümrük tarifesi dışı engeller, hizmet sektörü, tarım, ticaret dengesi ve uygulama mekanizmaları gibi her iki tarafı ilgilendiren konularda fikir birliğine ulaştı. Çin ile ABD'nin ticaret sorunlarına ilişkin anlayış muhtırasının içeriğini ele alan iki ülkenin ticaret heyetleri önümüzdeki günlerde öngörülen süre içinde mutabakata varmak için gayet göstermeye devam edecek. İki tarafın heyetleri önümüzdeki hafta Washington'da tekrar buluşacak.

Tüm bunlar, iki tarafın derin ve geniş görüş alışverişinde bulunarak kritik meselelerde ilkesel olarak uzlaştığını tasdik ediyor. Çin ve ABD arasındaki işbirliği listesinin uzadığını, anlaşmazlık listesinin de kısaltılmaya devam ettiğini gösteriyor. Şu ana kadar varılan karşılıklı çıkar ve çifte kazanca dayalı mutabakatlara baktığımızda hem ABD'nin hem de Çin'in konuya atfettiği derin ehemmiyeti görüyoruz.

Ayrıca, Çin ve ABD'nin son turda ticaret sorunlarına dair anlayış muhtırasını ele alması müzakerelerin anlaşma imzalama aşamasına geldiğini gözler önüne seriyor. Bu gelişme mühim bir ilerlemeye işaret ediyor. İki tarafın uygulama mekanizmaları konusuna büyük önem vermesi, iki tarafın Washington müzakerelerinde belirlediği çerçeve ve sağlanan ilkesel uzlaşı, müzakereleri hızlandıracak.

Daha da dikkate değer olan şu ki, Çin-ABD ticaret heyetleri gelecek hafta Washington'da müzakereleri devam ettirmeyi kararlaştırdı. Müzakerelerin aralığı son bir ay içinde gitgide daraldı. Önce iki hafta arayla bir müzakere, bir hafta sonra da yeni tur müzakere gerçekleştirildi. Bunun anlamı, Çin de ABD de belli bir tarihte ekonomi ve ticaret anlaşmasını kabul etmeye hazır durumda. Lighthizer ve Mnuchin, Xi Jinping tarafından kabul edildikleri sırada son iki yılda iki tarafın ekonomi ve ticaret müzakerelerinde önemli ve aşılması zor sorunların çözümü hususunda yeni ilerleme kaydettiğini, halen yapılması gereken birtakım işler olmasına rağmen ümitli olduklarını ifade ettiler.

"Roma, bir günde inşa edilmedi." Dünyanın iki büyük ekonomi topluluğu arasında karmaşık ticari sorunların korkarım ki 90 gün içinde tamamen çözülmesi son derece zor. Şu anda müzakerelerin son tarihine iki haftadan az bir süre bulunuyor. İki taraf zamanı iyi değerlendirip "toplama çıkarma" yaparak nihai karara varmak için ihtiyatlı ve olumlu bir bakış açısı içinde olmalıdır. Ancak Çin ile ABD'nin ticaret heyetlerinin sıkı iletişimi koruyarak gelecek hafta müzakereleri sürdürecek olması, iki ülkenin liderlerinin karşı tarafın ticaret heyetlerini kabul etmesi ve hatta Xi ile Trump'ın da tekrar yüz yüze görüşeceği haberine bakacak olursak, karşılıklı çıkar ve çifte kazancı temel alan bir ekonomik ve ticari işbirliği anlaşmasına varılması konusuna iyimser yaklaşmamız için yeterince sebebimiz olduğunu görebiliriz.

Son 40 yılda toplumsal sistem ile tarihi ve kültürel etkenler nedeniyle Çin ve ABD farklı ulusal koşullar oluşturdular. Aralarında yanlış anlaşılma ve sürtüşmeler mevcuttur, hatta bu sorunlar birkaç kez ağır krizlere dönüşmüştür. Nihayetinde iki tarafın liderlerinin siyasi zekâsı sayesinde iki ülke gerginlikleri başarıyla yumuşattı, karşılıklı anlayışı artırdı ve Çin-ABD ilişkilerini tekrar işbirliği rayına oturttu. Son yaşananlar da bu kaideyi bozmadı. Çin ile ABD arasındaki üç ortak bildiri, iki ülkenin liderlerinin mutabakatı ve iyi iş ilişkileri, iki tarafın ticari ve ekonomik sürtüşmeleri çözmesi ile ikili ilişkileri uygun şekilde ele almasına zemin hazırladı. İki taraf farklı yönlere gitmeyi sürdürdükçe, işbirliği fırsatlarını artırdıkça, anlaşmazlıkları azalttıkça son kriz de çözüme kavuşacak ve çifte kazanç sağlanacaktır.