DTÖ sözcüsü: Ticaret çekişmesinin temelinde 2008 krizi var

(Muhabir: Yi Xin, CRI Cenevre ofisi)

Dünya Ticaret Örgütü sözcüsü Keith Rockwell, Çin Uluslararası Radyosu'na (CRI) özel açıklamalarda bulundu. Rockwell, uluslararası ticaret ilişkilerindeki mevcut gerginliğin, esasen 2008 küresel finans krizinin bir tür etkisi sayılabileceğine dikkat çekti.

Keith Rockwell, ticareti engelleyen yöntemlere başvuran bir ülkede istihdam fırsatlarının artmayacağını, aksine ekonomisinin diğer alanlarında gerginlik oluşacağını söyledi.

Rockwell, ticari ihtilafların çözümü için, DTÖ kapsamındaki çözüm mekanizmalarına işaret etti.

Son dönemde ABD, Çin ve Avrupa Birliği gibi büyük ekonomiler arasındaki ticari sürtüşmeler artıyor. Rockwell'e göre, hâlihazırda tanıklık ettiğimiz bu sürtüşmelerin temelinde, 2008 küresel finans krizinin uzun vadeli etkileri var. 2008 krizi, dünya genelinde büyük çaplı işsizliğe neden oldu, insanların geleceğe dair endişeleri arttı. Rockwell'e göre bu endişe ortamında, uluslararası ticaretin yerelde iş fırsatlarını ele geçireceği kaygısı ortaya çıktı. Bu kaygının yersiz olduğuna dikkati çeken Rockwell, "Yapay zekâ ve otomasyon teknolojilerinin gelişmesi bazı işlerin kaybına yol açacak, bu kaçınılmazdır" diyerek şunları ekledi:

"Ticareti engellemenin herhangi bir getirisi olmaz. Çünkü bu, iş fırsatlarını geri getirmeyecek ve ekonominin diğer yönlerinde gerilime neden olacaktır. Bu nedenle, uluslararası ekonomik ve ticari ilişkilerde mevcut gerginlikle baş etmenin en iyi yolu, oturup müzakere etmektir. DTÖ çerçevesindeki anlaşmazlıkların çözümü mekanizması, ticari gerginliği dindirmek adına önemli bir seçenek. Bu konuda geçmişte çok sayıda başarı örneği vardır."

Küresel ekonomik istikrarın teminatı

DTÖ'nün çözüm mekanizması, çoklu ticaret mekanizmasının teminatı olarak dünya ekonomisinin istikrarında önemli rol oynuyor.

DTÖ üyelerinin taahhüdüne göre, bir ticaret anlaşmazlığı çıkması durumunda, taraflar tek taraflı hareket etmemeli, anlaşmazlık çözüm mekanizması aracılığıyla yardım talep etmeli ve verilen kararlara uymalıdır. Ancak ABD yönetiminin son günlerde attığı tek taraflı adımlar, DTÖ ilkelerinin tam aksi yönde girişimler olarak gerginliği tırmandırıyor.

Rockwell, DTÖ'nün anlaşmazlıkların çözümü mekanizmasının mükemmel olmadığını, ABD, Çin ve AB gibi çok sayıda DTÖ üyesinin bu konuda reform beklentisi içinde olduklarını söyledi. DTÖ Genel Sekreteri Roberto Azevêdo da bazı DTÖ kurallarının, sosyal gelişmeye uyum sağlamak adına yenilenmesi gerektiğini belirtmişti.

Reformun süreç işi olduğunu ve ayrıntıların tüm taraflarca kararlaştırılması gerektiğini belirten Rockwell, ABD'nin DTÖ Temyiz Kurulu'nu engellemesinin ciddi bir sorun olduğunu dile getirdi:

"ABD'nin, DTÖ Temyiz Kurulu'nun işleyişi hakkında şikâyetleri olduğu için, kurulun faaliyetlerini engellemeye çalıştığını görüyoruz. ABD, bu konuyu uzun zamandır gündeme getiriyor ve benzer şikâyetleri paylaşan başka ülkeler de var. ABD'nin bu konuda ne istediğini açıkça ifade etmesini bekliyoruz, böylece anlaşmazlıkların çözümü mekanizmasını geliştirip uygun bir anlaşmaya varmak arzusundayız."

Ticaret anlaşmazlıklarını ele alan ve anlaşmazlık çözüm mekanizmasının önemli bir halkası olan temyiz kurulu 7 hâkimden oluşuyor. Ancak ABD kurula yeni hakim seçilmesi sürecini engelliyor. Kurul halen 4 hâkimle görevini yürütmeye çalışıyor, ancak bu şartlar altında, anlaşmazlıkların çözümünde DTÖ'nün rolü zayıflıyor.

Çin 2001 yılında DTÖ'ye katılmasından bu yana, örgüt kurallarına sıkıca bağlı kaldı. Çin hükümeti, çok taraflı ticaret sisteminin sürekli iyileştirilmesini destekleyen adımlar attı. Çin ayrıca, temyiz kurulunun bağımsız ve adil şekilde çalışmalarını sürdürmesinden yana.

Çin, kısa süre önce açıkladığı Çin ile Dünya Ticaret Örgütü adlı beyaz kitapta, çok taraflı ticaret sistemine katılımla ilgili ilkesel tutum ve politikalarını kamuoyuna duyurdu. Rocawel, Çin'in bu çabalarını takdirle değerlendirdiklerini söyledi:

"DTÖ Genel Sekreterliği, Çin'in örgüte verdiği güçlü desteği her zaman takdirle değerlendiriyor. Çin, DTÖ'nün çeşitli alanlarındaki etkinliklerine aktif şekilde katılıyor. Çin'in katılımı, Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması ve Bilgi Teknolojisi Anlaşması'yla ilgili (ITA) müzakerenin başarıyla neticelenmesinde önemli rol oynadı. Çin'in katkısı olmaksızın bu anlaşmalara varılması mümkün olmazdı."