16+1 işbirliğinde yeni dönem

Görüşme, Çin ile CEEC ülkeleri arasında işbirliği mekanizmasının kurulmasının beşinci yıldönümüne rastlaması nedeniyle özel anlam taşıyor.

Taraflar, dünkü toplantıda, geçen beş yılda elde edilen işbirliği deneyimlerini gözden geçirerek, gelecek dönem için işbirliği planını ortaya koydu.

5 YILDA ÇOK ŞEY DEĞİŞTİ

Taraflar, karşılıklı yarar ve ortak kazanç için 16+1 işbirliği platformunun işlevini sürdürerek yeni potansiyeller arama konusunda hemfikir. Görüşmede Kuşak ve Yol inşası ve finansal işbirliğinin pekiştirilmesi gibi konularda da geniş mutabakat sağlandı.

2012'de Polonya'da ilki düzenlenen Çin-Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri Liderler Zirvesi'nin üzerinden beş yıl geçti.

Dünya ticaretinde durgunluk yaşanmasına rağmen, Çin ile CEEC ülkeleri arasındaki ticaret hacminde iki haneli artış kaydedildi. Artış hacmi 60 milyar ABD Doları'nı buldu. Çin'in Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine yatırımı iki kat arttı.

Macaristan-Sırbistan demiryolu dahil çok sayıda proje istikrarlı şekilde ilerletiliyor. 16+1 işbirliği, önemli etki gücüne sahip bölge ötesi bir işbirliği mekanizması haline gelmiş durumda.

İŞİN SIRRI İNOVASYONA DAYALI İŞBİRLİĞİ

Zirveye katılan Çin Başbakanı Li Keqiang, 16+1 işbirliğinin hızla gelişmesinin ardında, eşitlik, istişare, karşılıklı yarar, dışa açılma, kapsayıcılık ve inovasyona dayalı işbirliği düşüncesi olduğuna işaret etti.

Li, 16+1 işbirliğinin jeopolitik bir araç olmadığını vurgulayarak, bölge ötesi somut işbirliğinin "kuluçkası" olarak, Çin ile CEEC ülkeleri arasındaki ilişkilerin dengeli şekilde gelişmesine yararlı olduğunu kaydetti:

"Çin-Orta ve Doğu Avrupa işbirliği, iki tarafa yarar sağlarken, tüm bölgeye ve dünyaya da fayda getiriyor. Söz konusu işbirliği platformu, tarafların somut durumlarından hareket ederek, ticaretin serbestleştirilmesi ve yatırımın kolaylaştırılmasını hızlandırmayı amaçlayarak, Avrupa'nın bütünleşme sürecine yarar sağlıyor. Bu kapsamdaki işbirliği, tüm ülkelerin halkına yarar getirebilir."

16+1 işbirliğinin derinleştirilmesi, yeni bir çok taraflı finans kuruluşunun kurulması ve somut işbirliği projelerine finans desteği sağlanması, tarafların ortak talebi olarak öne çıkıyor.

Başbakan Li dünkü zirvede Çin hükümetinin ortaya koyduğu iki yeni öneriyi açıkladı:

"Çin, ticaret ve kalkınma niteliğindeki finans kuruluşlarının işbirliği projelerine finans desteği vermelerine, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde çeşitli işletmelerin Çin'de Panda Tahvil'i yayınlamalarına, işbirliği projelerinde Renminbi bazlı finans işlemi gerçekleştirilmesine destek veriyor. Çin hükümetinin bir diğer önerisi olan Çin-Orta ve Doğu Avrupa Bankalar Birliği de bugün resmen kuruldu. Çin Devlet Kalkınma Bankası, bu yeni oluşuma 2 milyar Avro değerinde fon sağlayacak. Diğer yandan, Çin-Orta ve Doğu Avrupa yatırım işbirliği fonunun kurulması da önemli. Fon kapsamında toplanan 1 milyar dolarlık sermaye esas olarak Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine yatırılacak."

Zirve sırasında, Çin, ekonomi ve ticaret işbirliği, bağlantı şebekesi, işbirliğinde inovasyon ve kültürel temas gibi konularda çeşitli öneriler ortaya koydu. Çin tarafı, ikili ticaretin dengeli gelişmesi amacıyla Çin'in Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinden daha fazla kaliteli tarım ürünü ithal etmesi, daha fazla Çin-Avrupa yük tren seferi ve direk uçuş hatları açılması, 16+1 sektörel merkezleri işbirliği modelinin incelenmesi, turizm işbirliğinin güçlendirilmesi gibi öneriler sıraladı.

16 ÜLKE ÇİN'LE KUŞAK ve YOL ANLAŞMASI İMZALADI

Orta ve Doğu Avrupa, Avrupa ve Asya kıtalarının kesiştiği önemli bir kavşak konumunda. Bu bölgedeki 16 ülkenin tamamı Kuşak ve Yol güzergâhında yer alıyor.

Zirve sırasında Estonya, Litvanya ve Slovenya da Çin'le Kuşak ve Yol işbirliği anlaşması imzaladı, böylece bu girişim Orta ve Doğu Avrupa'daki 16 ülkenin tamamını kapsamış oldu.

Çin'in CEEC ülkelerine yatırımı 9 milyar doları aşmış durumda. Bu ülkelerin Çin'deki yatırımlarıysa 1,4 milyar dolar boyutunda. 2017 yılının ilk üç çeyreğinde Çin ile CEEC ülkeleri arasında ticaret hacmi 49 milyar dolar olarak kaydedildi.

Zirvenin ev sahipliğini üstlenen Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Çin'in Orta ve Doğu Avrupa'nın önemli bir işbirliği ortağı olduğunu, 16+1 işbirliğinin sadece ilgili taraflara yarar sağlamakla kalmayıp, tüm Avrupa kıtasına fayda sağlayacağını kaydetti:

"ARTIK AVRUPA'NIN DOĞU'NUN DESTEĞİNE İHTİYACI VAR"

"Daha önce Asya'nın modernleşmesi, Avrupa'nın teknik ve finans desteğine dayanıyordu. Ancak şimdi durum değişti. Gelecekte Avrupa'nın gelişmesi, doğudan gelen teknik ve finans desteğine bakıyor."

Zirveden sonra, Çin, Orta ve Doğu Avrupa'daki 16 ülkeyle Çin-Orta ve Doğu Ülkeleri İşbirliği Budapeşte Programı'nı yayınladı. Liderler, bağlantı şebekesi, endüstriyel işbirliği, altyapı tesisleri, finans, kalite kontrolü ve kültür gibi alanlarda çok sayıda işbirliği anlaşmasının imzalanmasına tanıklık etti.